Vorige week begon ik met een verwijzing naar een Engels gezegde, deze keer doe ik het weer. Echter deze keer is het gezegde ook de titel van een boek van de schrijver C.M. Reinhart (ISBN 9780691152646)  waarbij we het hebben het over het beursgezegde: “This time is different”. Het wordt normaal gebruikt door analisten die bijvoorbeeld in 2000 zeiden dat de waarderingen van IT en telecom aandelen wel heel hoog waren, maar  “omdat het deze keer anders was door de toepassingen van internet en mobiel netwerk” dat het niet over gewaardeerd was… uiteindelijk ging het wel fors omlaag.

Dus hoewel de analisten het vaak verkeerd hebben als ze zeggen “dat het deze keer anders is” ga ik het toch ook zeggen:

Deze keer is het echt anders

Het is heel normaal als een beursdaling met chocoladeletters op de voorpagina van de krant staat, dan is de daling wel klaar. Dat is de contraire “headline indicator”.  Dat is vrijwel altijd het einde van de daling en moet je er gillend in. Ook als de volatility index VIX bijna 100 heeft gezien is dat normaal een bodem. Echter:

• Normaal komt er eerst een daling op de beurs en komt er later een economische teruggaan. Nu wordt eerst een economie totaal bevroren en komt er daarna een daling op de beurs.
• Ook moeten beleggers gaan wennen aan het idee dat centrale banken de boel niet meer kunnen redden.
• In vorige crises waren er altijd wel regio’s die de economische dans ontsprongen en daarmee de wereld konden helpen. Nu zijn alle werelddelen in de problemen (dus inclusief China en de Arabieren).

Terug naar eerdere dipjes

Zoals bekend draai ik reeds vanaf 1986 mee in het effectencircus en dus heb ik reeds menig dip meegemaakt. In 1987 was er een event op de financiële markten dat door een aantal kleine zaken (een aanslag op boorplatform en economische cijfers uit de VS) door gebrek aan vertrouwen escaleerde tot een crash. Iedereen deed hetzelfde namelijk portfolio verzekering waardoor iedereen omlaag ging dus verkopen. Maar deze crash was dus niet echt iets economisch, natuurlijk ging de economie in een dip door dit event maar dit was een gevolg en niet de oorzaak.

Los van kleinere dipjes was er in 1998 een behoorlijke daling door de Azië crisis. Er waren problemen met schulden en de valutamarkten, daardoor stopte de Russische staatsleningen met rente betalingen, hetgeen weer leidde tot een faillissement van de slimste mannen op aarde (LTCM). Het was dus de hedge fund industrie en Azië die een probleem hadden, maar de rest van de wereld ging normaal door.

In 2000 hadden we een langzame maar heftige crash naar aanleiding van veel te hoge waardering in IT, telecom en dotcom aandelen. Deze langzame crash zorgde ervoor dat hele IT grote bedrijven, zoals: KPN Qwest, UPC, Baan, Lernout & Hauspie (https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20180627_03585513) totaal weggevaagd werden. Ook hier was het effect op de reële economie enigszins beperkt doordat de normale klassieke bedrijven hier weinig tot geen last van hadden.

Dan meer recent in 2008 vanuit een te hoge huizenmarkt in de VS, met speculatie, met fraude in financiële producten, verkeerde hypotheken (reset) en gebundelde hypotheekobligaties die niet iedereen begreep (CDO’s) ontstonden er problemen bij banken, financiers en speculanten (Lehman brothers) en dit had allemaal een groot effect op de reële economie maar dit werd opgevangen door de overheden en ging langzaam met stapjes. Ook hadden we China dat economisch opkwam en veel failliete bedrijven opkocht (denk aan Volvo, Saab, etc.). Daarnaast hadden we het Midden-Oosten dat bijvoorbeeld dure huizen in New York en London kocht en daarmee een dempend effect had. De Euribor rente in 2007 was 3,75 procent.

Situatie nu in of na huidige dip

Wie reageerde er niet of de situatie in China? Ik was een soort roepende in de woestijn en er ontstond pas een daling op de beurs door het stopzetten van de economie. De economie is nu in recessie en toekomstige cijfers zullen dit uitwijzen. Eerder dachten we dat de economie beperkt last zou hebben omdat alleen de Chinezen niet naar Europa zouden komen. Ondernemers, hotels rond Giethoorn en de Zaanse Schans zouden het merken en de luchtvaartmaatschappijen die op China vlogen.

Maar nu, slechts enkele weken verder, is het niet beperkt tot de toeristische plekken en zijn het niet alleen de Chinezen die niet komen. Italië, Denemarken, Spanje, de ABC eilanden, Amerika, etc. zijn dicht voor de rest. Dus vliegvelden grotendeels gesloten en bijna al het personeel naar huis. Ook export van bloemen gestopt en andere luxe producten worden niet of nauwelijks meer verkocht. Op zondagavond blijkt heel Nederland in schok. Scholen dicht, sportscholen dicht, horeca dicht, defacto de hele economie naar volledige stilstand.

In België en in meerdere delen van Europa, alle winkels, alle restaurants en cafés gesloten voor twee weken. Alleen supermarkten mogen open blijven. In grote delen van Europa zijn de scholen gesloten. In bijna heel Europa geen events van meer dan 99 man, dus geen popconcerten, geen voetbal, geen klassieke muziek, geen theater, geen autorace, etc. Heeft iemand wel een idee hoeveel mensen en bedrijven hiermee geraakt worden. Denk ook aan leveranciers van voedsel aan de horeca of aan schoolfotografen en leveranciers van schoolspullen. Ook is het verboden op bezoek te gaan bij je oudere moeder, opa of oma en is het voor oudere verboden om samen te komen.

Alle maatregelen om het virus iets uit te stellen hebben enorme impact. Helemaal op de wereld van ZZP-ers en zelfstandige ondernemers. Stel je voor dat je oproepkracht bent voor een theater en normaal vier dagen per week opgeroepen wordt en nu ineens niet meer. De hypotheek en andere vaste lasten gaan gewoon door. Ook voor alle bedrijven gaan de salarissen en andere kosten zoals huur gewoon door….en wat als het 6 weken wordt in plaats van 2?

Deze keer hebben we overigens geen rijke Arabieren die ons economisch gaan redden met hun investeringsfonds, want vorige week heb ik het niet speciaal over de daling in het weekend van de olieprijs benoemd, maar die was er dus wel. Door al langere druk op de prijs ging afgelopen week ineens het luik omlaag open op een ruzie tussen de Russen en Saoedi Arabië.

In de WFT olie future moet je pas kopen als de koers boven de Twindicator op 41,81 USD komt.

Het effect

Nu was ik dus reeds maanden lang zeer negatief en hadden we al langer steeds verkoopsignalen in de Twindicator. De S&P500 mini futures gingen fors onderuit en pas als de Twindicator boven de 2.938,61 punten gaat (slot was 2.465), moet je echt denken aan long posities.

De Nasdaq100 had ook al langer verkoopsignalen. Het Twindicator long niveau is nu pas 8.450,47 punten in Nasdaq100. Wat wel opvalt is dat de Nasdaq 100 nog niet onder het december 2018 niveaus is, terwijl veel Europese indices al op 2016 niveaus zitten.

Helemaal als we de Nasdaq maand grafiek (Nasdaq Composite) bekijken dan zien we dat we in deze index nog niet noemenswaardig zijn gedaald. Wel zijn er langere termijn verkoopsignalen getriggerd.

Kijkend naar de Duitse DAX future, met een Twindicator nu op 10.872,18 punten in deze future dan zien we dus dat Europa veel harder geraakt is dan de VS. Dus als het virus wereldwijd meer impact gaat krijgen dan moeten we dat zeker nog gaan zien in de VS.

Ook als we hier naar de maand grafiek, deze keer van de DAX index kijken dan zien we dat er wel iets ergs is gebeurd, met grote technische gevolgen.

Snel naar de AEX

AEX hoogtepunt was 630 punten en het voorlopige dieptepunt was 425. Dus meer dan 200 punten in korte tijd. Iets van 12 werkdagen. Ter idee: 1 FTI punt (future op de AEX) is 200 euro dus als je zitvlees had gehad dan zou je 200*200= is 4.000 euro verdiend hebben met 1 future. Je had alleen maar hoeven luisteren naar de EB indicator en de Twindicator. Overigens de Twindicator staat nu op 505,18 dus boven dit niveau moet je pas long.

Ook in onze weekgrafiek staan we nog niet op de 2016 bodem. Wel zien we ook hier een lange termijn trendbreuk.

If you like them at 20 you will love them at 10

Een beroemde quote uit de film Wall Street was in lijn met deze subtitel. Nu zijn veel aandelen fors lager dus zou je denken dat je helemaal verliefd moet worden op bepaalde aandelen op deze niveaus. Neem bijvoorbeeld Heineken dat veel last heeft van het sluiten van cafés, geen events, etc., maar er is ook 25 procent vanaf. Je kunt dus nu al met korting kopen, die korting wordt vast nog wel wat groter..

De online retailer Amazon komt ook naar Nederland en dat heeft grote impact op de bestaande online retailers. Amazon heeft wel verkoopsignalen, maar is nog beperkt gedaald. Dus als we alsnog weer een kledder krijgen dan is dit wel een leuke short.

Apple is dramatisch gedaald en als we in de supermarkt aan het vechten zijn om wc papier dan hebben we toch vast geen zin in het nieuwste model telefoon of weer nieuwe oortjes? Nee toch? Oké, het online deel met muziek en andere entertainment gaat het wel goed doen als we ons gaan vervelen in verplichte of vrijwillige quarantaine. Persoonlijk blijf ik nu van dit aandeel af.

Walt Disney korting

Parken dicht, introductie nieuwe films uitgesteld, maar online wel een hit en dus blijven wij positief over dit aandeel. Zeker op huidige niveaus.

Mijn lievelings shortaandeel: Boeing, is inderdaad het drama geweest wat we verwacht hadden. Technisch kan het nog lager, maar voor de laatste posities die ik nog had heb ik vrijdag winst gepakt.

RDSA (Kon. Olie) wordt op huidige niveaus door de retail beleggers groots gekocht. Dividend technisch en kijkende naar de balans is dit een prima investering, maar gaan de kleine beleggers nu wel goed instappen?

ASML ook zoals ik aangegeven had is fors gedaald en technisch zou het nog veel verder moeten, maar wellicht moeten we wachten op een beter moment om opnieuw short te gaan.

UBER is echt een aandeel dat last heeft van het uitblijven van toeristen. Nu had dit bedrijf al geen sterke balans, maar de huidige crisis kon wel een tot een drama leidde.

Ook Lyft dat ook een soort taxi is heeft, heeft 1 op 1 last van het corona verhaal en ook dit bedrijf heeft een zeer zwakke balans.

Onze KLM Air France heeft een dramatische daling achter zich. De Twindicator ligt op Euro 5,89.

Zoals gezegd

Het stoppen van het toerisme (hotels, caribbean cruises, etc.) doordat er geen concerten en geen sportwedstrijden gehouden worden heeft grote effecten. De economie is tot stilstand gekomen. Olie daling had ook al effecten voor een aantal rijken op aarde. Dus minder betalingen en minder aankopen met Visa en andere creditkaarten. Dit gaat een groot effect hebben.

Tesla vele problemen en dus met veel kansen omlaag

Los van alle corona gerelateerde problemen wil ik het even hebben over de lage olieprijs, waardoor elektrisch rijden minder voordeel geeft en dan nog de productieproblemen in diverse delen van de wereld.

Heeft het bedrijf al een tijd last van claims en dan bedoelen we niet de vele klachten n.a.v. de kwaliteitsproblemen die je op diverse auto blogsites leest. Nee, we hebben het over de top die een miljarden claim aan zijn broek heeft op eerdere uitspraken.

Technisch kan dit aandeel nog gemakkelijk halveren. Het bedrijf zegt geen geld nodig te hebben, maar de markt voor geld aantrekken ligt ook op zijn gat door het virus.

Geen IPO

Niet door de marktbeweging (de VIX), maar omdat men geen investeerders kan ontmoeten in zaaltjes, wordt als de reden gegeven dat de IPO markt totaal stil ligt. Dit is economisch een veeg teken.

Vorige week noemde ik dat er aandelen zijn die profiteren van het wc papier inslaan, veelvuldig handen wassen en de desinfectiemiddelen verkoop. Kimberly Clark was er zo een, maar technisch hebben we ook in dit aandeel gewoon verkoopsignalen. 

Tot slot

De volatility is dus extreem, de Dow Jones gaat met duizenden punten omhoog en omlaag. Een hoge volatility is een teken van een top of een bodem. In de VS hebben we mijn inziens geen bodem maar een top, ook heeft de hoge volatility grote effecten op margin bedragen.

Als we bijvoorbeeld naar de Wilshire 5000 kijken dan krijgen we pas op veel hogere niveaus in de Twindicator (29.184,70) weer koopsignalen. Voorlopig zijn de bewegingen omhoog Gap filling patronen  en pull backs (tijdelijke stijgingen). Kortom; de vraag of je nu zo snel er vol in moet?

In coma

Al met al is het medisch in coma brengen van onze economie een maatregel die enorme effecten heeft en de vraag die op komt; of het ons wel weer lukt om de economie daarna weer aan de gang te krijgen? Dit is een belangrijke vraag die allesbepalend wordt of je nu op deze korting niveaus al moet instappen.

Ook moeten we maar hopen dat niet te veel ouderen slachtoffer van het virus worden. Helemaal al niet als ze 99 procent van hun vermogen in hun eigen fonds hebben, zoals Buffett.

Maar de belangrijkste conclusie voor mij is dat we de impact pas later echt kunnen zien en dus dat we heel voorzichtig moeten zijn met het thans te enthousiast kopen op dips. Dit werkte vroeger, maar nu de centrale banken geen middelen meer hebben en de crisis wereldwijd is heb ik geen idee waar het herstel vandaan zou moeten komen.

 

– Geschreven door: Cees Smit.

De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.