Vorige week noemde ik in mijn column “We gaan zuidwaarts” tien belangrijke problemen die ieder op zich, de huidige Beurs-bubbel kunnen laten klappen. Kun je nagaan wat ze gezamenlijk, als een perfecte storm, aan economische schade zouden kunnen aanrichten. In deze willekeurige opsomming had ik nog niet eens de milieu en klimaatproblemen benoemd.
De belangrijkste punten (korte termijn) waren het verschil arm en rijk, de schuldenberg en de spanningen tussen China en Amerika. Vooral dit laatste is van belang als we ons de vraag stellen of we na het herstel van het dipje wel weer echt terug moeten zijn op de niveaus van 2019. Toen was het voor vrijwel 100 procent zeker dat Trump einde 2020 zou worden herkozen, dat de spanningen met China waren opgelost, dat bedrijven lekker eigen aandelen inkochten , dat iedereen vrolijk dividend uitkeerde en was tenslotte de verwachting dat het verder alleen nog maar beter zou worden.
Nu zijn de spanningen met China gewoon weer terug, verstevigt China haar greep op Hongkong wat tot nog meer spanningen leidt. Zijn er geen aandelen Buyback programma’s en worden er veel dividenden niet betaald. Ook is de toekomst minder rooskleurig of minimaal moeilijker voorspelbaar. Ook is de herverkiezing van Trump ineens helemaal geen zekerheid meer. Alleen al deze zaken zouden voldoende moeten zijn om niet meer op de niveaus van 2019 te kunnen staan.
En dan heb ik het nog niet eens over de ENORME PROBLEMEN in de economie als gevolg van de lockdown in combinatie met de angst bij de bevolking.
Ergens komende week passeren we de 100 duizend doden en meer dan 1,5 miljoen ziektegevallen in de VS. Alleen al in de VS hebben we 33 miljoen werklozen en volgens andere berekeningen is het echte aantal nog veel hoger omdat er bepaalde groepen niet meegerekend worden en omdat er nog steeds achterstanden zijn in de verwerking van alle aanvragen. Maar los daarvan, het officiële getal is al 16 procent van de beroepsbevolking en dat is de hoogste werkloosheidspercentage sinds 1948 zijnde de start van de metingen. Dus niet eerder werd er een hoger getal gemeten. Ook alle andere cijfers zoals consumentenvertrouwen, verkoop woningen, auto verkopen, duurzame goederen, etc., zijn ronduit dramatisch.
70 procent van de Amerikaanse wereldwijde fondsmanagers is voorzichtig en houdt rekening met een eventuele langere daling van de beurs. Desalniettemin gaat de beurs vrolijk omhoog, kopen retail beleggers aandelen alsof hun leven er vanaf hangt en heeft iedereen volop vertrouwen in de centrale banken. “De FED en de ECB gaan ons redden met al het geld dat ze er inpompen”; is het verhaal. Maar de FED en de andere centrale banken zijn niet pas heel recent opgericht en mochten dit alles ook in het verleden doen en ondanks de centrale banken (of juist door hen) hebben we paniek gehad in: 1819, 1837, 1893, 1907, 1929 (met de jaren dertig), 1987, 1989, de Azië crisis in 1998, 2001 (de Dot Com correctie), de kredietcrisis van 2008 en zelfs de recente daling in 2020 en ongetwijfeld ben ik niet volledig. Los van de vraag of de centrale bank de belastingbetaler ten dienste wil zijn om altijd alles en iedereen uit te kopen, heeft de historie dus bewezen dat er evengoed dalingen waren. Nu kunnen we geloven in fantasieverhalen (lees sprookjes voor het slapen) maar de realiteit is echt anders.
En als je niet naar mijn waarschuwingen wil luisteren prima, maar praat eens met ondernemers die dit land gezamenlijk groot maken. De meeste ondernemers hebben het extreem slecht door alle beschermende maatregelen. Denken we nu echt dat als we een ondernemer nu een lening geven en hem verplichten deze in korte tijd weer af te lossen, het bedrijf dan voorspoedig is gered?
Je gaat je afvragen hoe ging dat in 1918 tijdens de Spaanse griep, was er toen ook een lockdown en tasten onze huidige hygiëne regels niet ons beveiligingssysteem tegen bacteriën aan? Zaken waar ik geen antwoorden op vind en ook valt het me op dat de experts het onderling steeds minder eens zijn. De kritiek van Maurice de Hond vind ik ondanks dat ik geen fan ben wel goed.
Beroepspessimist
Maar terug naar mijn sector het is altijd een beetje ‘not done’ om negatief te zijn over de beurs of mensen te waarschuwen voor de beren op de weg. Veel concurrent collega’s zijn altijd positief in de media en weten altijd alles positief uit te leggen. Nu vind ik dat wel knap ook weten ze niet meer dat ze ook wel eens heel fout zaten.
Als ik op de huidige beurs een waarschuwend stuk schrijf, ben ik ineens een beroepspessimist. Oké, ja ik wijs al langer op de gevaren van het lage rentebeleid, deflatie, speculatie en het grote gat tussen de “main street” en “Wallstreet”. Maar als de voorspeller van Crash van 1998, de Dot Com bubbel, de kredietcrisis van 2008, etc. zou je met een openbaar trackrecord enig krediet moeten hebben. Maar nee voor je het weet ben je een beursclown zoals alle andere negatieve (waarschuwende) beroepsgenoten. Maar laat je niet gek maken (dat doe ik ook niet) door anderen, want als je de strategie is om vol belegd in aandelen te blijven, maar wel bescherming te kopen doe dat bescherming kopen dan gewoon met gekochte put opties onder je aandelenbezit. Dan doe je vrolijk mee omhoog en ben je wel beschermd tegen grote rampen. Oké je bent met onze kern strategie omhoog ben je nooit de beste, maar omdat je geen grote verliezen maakt (als het omlaag gaat) is dat geen probleem en doe je het op de lange termijn bijna altijd beter. (let op: alleen in jaren met zijwaartse koersen doet bescherming pijn)
Nog even leuk voor de abonnementhouders van de Economist ook dit blaadje ziet de risico’s tussen Wall Street en de echte wereld.
Tweede golf?
Er is een kans op een latere nieuwe golf van het virus. Of deze echt komt weten we niet maar de angst alleen al is voldoende om veel consumenten voorzichtig te maken. Ook gaan we, omdat we bang zijn voor nieuwe besmettingen, naar een wat sommigen een 80 procent economie noemen. Maar volgens mij is 80 procent wat hoog. Want veel bedrijven mogen maar op 1/3 van hun capaciteit open of opereren .Veel bedrijven die in de entertainment zitten of in de evenementen mogen helemaal niks en dragen dus niet bij aan de economie. De afgelopen week in het RTL journaal was de directeur van de Efteling, hij was blij dat het park weer open was. Echter hij gaf ook aan als dit het nieuwe normaal gaat worden het bedrijf zwaar verliesgevend is. De “massa is kassa” is niet voor niks het credo. Ook als je een restaurant in een stad hebt, dan is de kans dat je de huurkosten en andere kosten goed maakt met nog maar een derde van je klanten heel klein.
Ook moet iedereen maar eens zelf gaan zoeken op Google hoe groot het aandeel van de toeristen industrie is in het Bruto Nationaal Product. Als je het voor Nederland hebt gevonden ga dan nog eens kijken naar Spanje of Italië. Het toerisme heeft enorme effecten op BBP (GDP) in dat licht is het goed te zien hoe de Telegraaf beschreef hoe je voortaan moet vliegen, met beperkt gebruik van het toilet, iedereen eigen eten reserveren, prijzen omhoog, stewardess in een operatie pak . Is er iemand die zo zijn vakantie wil beginnen? Even “lekker naar de zon”.
Nog even over de effecten van het huidige stimuleren
Er zijn meerdere analisten die net als ik wijzen op het feit dat we een “fake” economie en “fake” beurs hebben door alle stimulatie. Een ander probleem is dat uit historisch en statistisch perspectief blijkt dat er meer fraude voorkomt in periodes van enorme stimulering en periodes van lage rente. ABN Amro schreef recent fors af op een paar bekende fraude gevallen. Maar zoals Buffett altijd zei je weet pas wie er met of zonder zwemkleding zwom als het eb wordt. Dus na de periode van enorme stimulering weten we wie de nieuwe Madoff of Ponzi is geworden.
Een laatste effect is dat er politieke risico’s aan het ontstaan zijn. Zoals ik vorige week ook al benoemde is de basis van de onenigheid de discussie over het punt wie het bonnetje uiteindelijk pakt. Nu zijn politici in principe nooit verantwoordelijk voor de kosten, maar het begint wel steeds moeilijker te worden de kosten weer een generatie verder te duwen. In Europa zien we op dit moment soortgelijke onenigheid over de kosten van het Covid 19 virus en de lockdown effecten. We worden als Nederland al de vrekken genoemd omdat we niet met miljarden corona giften over de brug willen komen voor o.a. Italië, Spanje en die andere zuidelijke landen waar je rond de 60 met staatspensioen mag en de staatsschuld in een driecijferig percentage van het BBP noteert .
Snel nog even naar een paar grafieken
Allereerst kijken we naar de Dow Jones Transport index en hoewel de theorie zegt dat deze index vooruit loopt op de Dow Jones zien we dat de transport sector nog niet terug is op de op de oude hoogte punten en dit tekent wel mooi het verschil tussen de echte economie en de beurs.
Ander mooi voorbeeld is Amazon. Dat blijft het prima doen en gaat zelfs naar All time high niveaus. De vraag komt op of werkloosheid en het consumentenvertrouwen geen negatieve invloed op de verkopen van Amazon zou moeten hebben? Ook presidentskandidaat Joe Bidden riep, zoals Trump al eerder riep dat ze belasting moeten gaan betalen. Dit wetende vraag je jezelf af waar het optimisme vandaan komt?
Sprekende over optimisme
ASML terug op de 100 procent retracement, dus terug op het niveau van voor de Corona problemen. Dus crisis, hoezo crisis? Is dit echt het moment van een glorieuze toekomst?
Maar zelfs bij aandelen die wel gedaald zijn kan je jezelf afvragen of het wel klopt? Neem Boeing. Gaat het met dit bedrijf net zo goed als in 2016? Of hebben we nu problemen met een Max versie en hebben we met het corona virus niet een mondiaal probleem in de luchtvaart?
Even ter gedachte: in 2009 stonden we onder de 30 dollar…
Ik zou nog veel meer bedrijven zoals Randstad of andere voorbeelden kunnen pakken, maar voor je het weet ben je een beroepspessimist en dat wil je toch niet zijn?
De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.