Doordat ik hoor bij de Generatie X,wordt op dit moment door de corona crisis ‘alleen’ ons pensioen maar op de brandstapel gegooid. Maar mits goed verkocht, heeft mijn generatie nog kunnen profiteren van dit financiële circus door met geleend geld mee te doen in de huizenmarkt en eventueel met een goede aandelenportefeuille.
Volgende generaties krijgen een schuldenberg groter dan die na de Tweede Wereldoorlog toen konden door overstap naar nieuw geld (geld uit de oorlog werd grotendeel waardeloos verklaard) en door de inflatie mooi worden weggewerkt. We kregen toen inflatie door enorme investeringen in de wederopbouw. Maar nu is er eerder deflatie dan inflatie dus de schulden worden koopkracht-technisch eerder meer, dan minder waard. Nu zouden we een monorail in Europa aan kunnen leggen, een bullet trein naar Groningen, een metro tussen Rotterdam en Den Haag, maar een herstel hoeft er niet plaats te vinden want “harde” assets zoals infrastructuur, zijn door de corona oorlog namelijk niet vernietigd. Alleen de economische carrousel is tot stilstand gekomen en kijkende naar de angst van personen wordt dit geen eenvoudig verhaal.
Generaties lange pijn
Om te kijken wie er het meeste pijn gaat hebben in de toekomst, even de generaties op een rij die betrokken zijn:
1955-1970: Generatie X
1970-1985: Praktische generatie ook wel Patatgeneratie
1980-1994: Generatie Y (Millennials)
1990-2000: Generatie Z
2000-2011: Generatie Alpha
Omdat we enorme schulden gemaakt hebben en nog veel meer gaan maken gaan onze kinderen en onze kindskinderen opdraaien voor de al veel langer gaande geldsmijterij die we een mooie term geven: “Japanificatie”.
De corona crisis is nu gewoon de spreekwoordelijke druppel, maar daarvoor hebben Draghi en zijn kornuiten al zoveel schuld gecreëerd dat mijn vader van over de negentig het al jaren niet meer begrijpt hoe dit allemaal goed kan gaan. Hij komt nog uit de tijd dat hij voor zijn vaders schulden uit de depressie van de jaren 30 moest werken. Nu maken met de enorme schulden en de daarmee samenhangende negatieve rentes (de enige manier om het spel vol te houden) de pensioenen kapot. Daarbij komt dus nu dat we een financiële harakiri hebben gepleegd, als gevolg van de wereldwijde lockdown: het consumenten vertrouwen is gedipt, de consumentenuitgaven zijn omlaag en de uiteindelijk de aandelenmarkten zullen ook verder omlaag gaan. Het milieu hadden we met de opwarming van de aarde en met de plasticsoep al gesloopt. De huizenmarkt komt altijd met een vertraging en de banen van de jeugd zijn nu ook snel aan het verdwijnen. Wie denkt dat de huizenmarkt niet duikt naar aanleiding van deze economische teruggang moet alleen maar een kijken naar nieuws over huurders in New York. Al na 1 maand lockdown kan 40 procent van de huurders zijn huur niet betalen. En dan is normaal gesproken wonen nog belangrijker dan een auto zie dit artikel.
Nu ben ik in de huidige situatie zeker niet tegen hulp, we moeten terecht alle werknemers steunen door hen een basis inkomen te geven en bedrijven helpen de pijn echt te verzachten. Dit moet snel en kordaat gebeuren. Voor deze crisis hadden we steun aan landen die failliet waren, aan bedrijven die failliet waren, etc. en dat was minder noodzakelijk. Daar is dus een hoop geld verkwist. We hadden meer als IJsland afschrijvingen kunnen doen en echt veranderingen kunnen doorvoeren. Maar terug naar nu. De huidige slachtoffers van de crisis kunnen er in tegenstelling tot de banken in het verleden niets aan doen. De banken die geld uitleenden in de “sub prime” crisis of producten kochten met deze leningen erin konden daar wel wat aan doen, als ze goed hadden nagedacht. Er is dus alle reden om nu meer te doen dan toen maar dat zie ik vreemd genoeg niet gebeuren.
Zwarte zwaan versus de witte
Dit weekend werd KLM (Air France) gered met een miljardensteun, maar de vraag komt boven waarom KLM wel na deze zwarte zwaan geholpen werd en een horeca bedrijf of entertainmentbedrijf X niet. KLM moest toch ooit de deur uit voor een habbekrats? In 2003 verkocht voor nog geen driekwart miljard en dat was geen fractie van de boekwaarde destijds. https://luchtvaartnieuws.nl/nieuws/categorie/2/airlines/klm-overgenomen-door-air-france.
We krijgen precies een herhaling van 2009, want waarom werd Lehman niet gered en werden anderen zoals ABN Amro wel gered? En wat was het effect van er eentje niet redden? Kijk nog maar eens naar de koers grafiek van een willekeurige aandelen index van de periode 2008 en 2009. Was de crisis hierdoor minder? Ja, door alles en iedereen opkopen inclusief slechte leningen was de crisis inderdaad mild, zelfs te mild. Speculatie werd niet bestraft met verlies en we hebben geen opschoning van de financiële sector gehad.
Average down
Volgens bepaalde traders o.a. Jesse Livermore moet je nooit een verliesgevende positie “bij-middelen”, (bijkopen/uitbreiden) je moet alleen winstgevende posities vergroten. De overheid had al een belang in KLM op een veel hogere koers en vergroot nu dat belang. KLM wordt gered en de kleine ondernemer niet. Nu ben ik ook fan van KLM en heb er veel vrienden en klanten, maar als we het zonder emotie zouden bekijken dan zou je toch echt twijfels krijgen bij de manier waarop er nu een redding plaats vindt. De emotie van de blauwe zwaan. Nostalgisch hoor. Maar bijv. Dubai en andere Arabische staten met daar gebaseerde vliegclubs zoals Emirates en Etihad steunen hun maatschappijen op alle mogelijke manieren. Ze pompen de olie aldaar bijna gratis op en dus de kerosine is er vrijwel voor niks. Als ieder land zijn eigen maatschappij weer gaat steunen zijn we terug in de tijd. Vliegtuigmaatschappijen gingen juist samen om de concurrentie aan te gaan. Maar als we het over staatsteun hebben moeten we even terugdenken aan : Fokker, Ogem, RSV om er een paar te noemen.
In tijden van crisis moeten we vooral (liefst zonder emotie) handelen, keuzes maken en doorpakken. Dit is een keuze, dus ik heb het er niet meer over. Als mijn toekomstverwachting uitkomt dan zullen nog veel meer bedrijven enorme staatsteun krijgen en ik denk zelfs dat er vele genationaliseerd worden in de nabije toekomst.
De economische cijfers zijn enorm slecht maar de beurs doet er niks op?
Dramatische cijfers gaan boven onze pet
Omdat niemand het begrijpt quote ik graag Arthur Schopenhauer (filosoof, leefde 1788 tot 1860 ) die zei namelijk: “dat de waarheid door drie stadia heengaat”. In fase 1 alles wordt geridiculiseerd. In fase 2 verzet men zich met als wat mogelijk is tegen deze waarheid en tot slot (fase 3) als niemand het meer kan ontkennen doet men alsof dit allemaal toch echt bij iedereen eigenlijk altijd allang bekend was.
We hebben een lockdown, enorme sterftecijfers wereldwijd, dramatische werkloosheidscijfers en dramatische economische cijfers. Dertig procent van de huurders in de VS betaalde de huur niet in april. Al deze zaken zouden normaal grote invloed op de beurs moeten hebben, maar cognitieve dissonantie speelt een belangrijke rol als beleggers geconfronteerd worden met onplezierig nieuws dat niet strookt met het oude wereldbeeld. Het wordt ontkend en men verzet zich er tegen, we doen net alsof we direct weer van start kunnen na de lockdown. We vergeten even dat iedereen smetvrees heeft gekregen en niemand hutje mutje wil zitten met andere mensen. Ondanks dat iedereen roept om de 1,5 meter samenleving denken de optimisten dat we een V shape recovery gaan krijgen.
Andere uitspraak van Arthur Schopenhauer die ook uitlegbaar is voor de enorme stimulering van de centrale banken:
“Wealth is like sea-water; the more we drink, the thirstier we become; and the same is true of fame.”
Ook andere signalen
We hadden in de rentemarkt al veel langer signalen dat er een recessie aan zat te komen. We kwamen uit een heel lange periode van economische groei en ook de lengte van de groei periode gaf een signaal dat genegeerd werd. Nu hebben we een crash in de oliemarkt die ook weer een duidelijk signaal geeft over de economie dus over iets dat we wel wisten. Maar ook nu willen we niet luisteren en doen we moeite uit te leggen dat het normaal is dat futures negatief kunnen zijn.
Ja de crash in de olie futures was zelfs zo erg dat de olieprijs negatief ging, onbegrijpelijk zou je zeggen, want bij een negatieve waarde zijn de Arabieren niks meer waard en moeten ze goud en of voetbal clubs verkopen. Zie dit artikel over de olie.
Met de Arabieren gaat het door de lockdown ook niet zo goed. Dubai is een spookstad nu er geen toeristen komen en dus sturen ze al hun buitenlandse arbeiders naar huis en daarmee is er in de Filippijnen en India een probleem, want hele families waren afhankelijk van de gelden uit het buitenland.
Onzichtbare vijand
Economisch heeft onze lockdown grote effecten bijv. ook in de goedkope productie landen. De textiel arbeiders worden zonder eten en zonder geld op straat gezet, omdat wij geen gebruik meer willen maken. Dus we willen altijd goedkope spullen en als we veel vraag hebben laten we ze extra doorwerken, maar als er een probleem is met onze vraag… fuck them. We moeten dus de Arabieren niet teveel bekritiseren op het naar huis sturen, want indirect doen we hetzelfde. Armoede wordt een groter probleem dan corona.
Snel door naar de markten
De Duitse Dax zit nog onder de vijftig procent retracement.
Lange termijn is de trendbreuk in de DAX duidelijk zichtbaar. Optisch gezien is het zeker geen koopmoment.
De Aex staat ook al weken rond de 50 procent retracement.
Ook hier is de lange termijn trendbreuk duidelijke en zien we een pull back patroon.
Om goed een trendbreuk te zien kunnen we ook naar de Dow Jones kijken, maar nog liever kijk ik naar de Nasdaq volatity ‘indicator’. Grote bewegingen heb je op een top en een bodem, maar is dit een bodem of een top? En als je nog twijfelt je heb verkoopsignalen in de lange termijn Twindicator.
De Russell2000 laat op de korte termijn niet eens de 50 procent retracement zien. De small kap aandelen blijven hangen op 38,2 procent. Geen goed teken.
Lange termijn gezien is het plaatje van de Russel wel duidelijk. Een trendbreuk na eerdere dubbele top.
China heeft ook nog steeds verkoopsignalen.
De Bunds de Duitse obligatie future heeft ook een dubbele top als je het mij vraagt. We hebben verkoopsignalen in de Twindicator dus doe je voordeel ermee.
Als je naar de Brent Olie kijkt zie je dat de optische steun niet zo sterk is en dat we gemakkelijk in de 10 a 30 dollar zone kunnen komen.
Juist die lage olieprijs geeft mij wat angst over de Goudprijs. Immers de Arabieren hebben veel goud en als ze geld nodig hebben dan is dit een gemakkelijke verkoop. In de ontwikkelingslanden zullen (arme) families ook hun reserves aanspreken en dus goud verkopen.
Oei ik Groei?
Met een sombere financiële toekomst voor de deur moet je nadenken of we nog moeten investeren in groei aandelen, of dat we wellicht meer tijd wordt om naar waarde aandelen moeten kijken? We kijken nog even snel naar een paar aandelen.
Even een Groei briljantje: Intel (INTC)
Een plaatje zegt meer dan duizend woorden.
Netflix is tot nu toe ook enorm gegroeid, op naar de sterren en daar voorbij?
Facebook was een groeier en heeft nu ook een soort Zoom programma waar we online kunnen vergaderen. Maar is Facebook altijd goed met onze privacy omgegaan? Technisch is het plaatje duidelijk. Maar we gaan het zien.
Tot slot toch nog even een duikvlucht van Boeing
In vorige crisis ver onder de 50 USD nu in een rampscenario nog ver boven de 120. Kan er nog af? Jazeker!
Voor de rest ben ik benieuwd hoe de cijfers van de Big Five worden deze week, hoe het einde maand effect wordt en wat mei ons gaat brengen?
– Geschreven door: Cees Smit.
De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.