De beurs blijft er maar zin in hebben terwijl de toekomst minimaal mistig genoemd kan worden met gevolgen als tweede en derde corona golf. Immers wat worden de gevolgen voor bedrijven en dus ook voor de banken? Kan de rente zo laag blijven? Hoe gaat de switch uit tech naar de normale economie uitpakken? Hoe snel kunnen we het vaccin uitrollen? Wat gaat Biden doen? Krijgen we van Trump nog een oprisping? Allemaal belangrijke vragen waarop niemand een antwoord heeft in deze fase en die heel belangrijk voor het verloop van 2021 zijn. Toch zijn dit vragen die beleggers blijkbaar weinig interesseren.
De Bassie en Adriaan generatie zal de titel herkennen als beroemde uitspraak van clown Bassie om alles maar positief te blijven zien. Los van het positivisme is de beurs wat mij betreft nog meer Bassie gaan volgen want de beurs is ook clownesk geworden. Italië heeft bijvoorbeeld aangegeven dat ze er vanuit gaan dat hun schulden kwijtgescholden gaan worden door Europa. De beurs moest er om lachen en negeerde dit volledig. Moet je dit eens op micro niveau proberen en tegen je bank zeggen dat je ervan uit gaat dat je je hypotheek niet meer hoeft terug te betalen. Moeten ze hier dan ook om lachen en negeren ze dat ook zomaar?
Clownesk
Een ander bericht waar we klaarblijkelijk ook net als Bassie om moesten lachen was dat we eerder fors hoger zijn gegaan waren op het bericht dat er een derde vaccin kwam. Dat zou goedkoop en snel en eenvoudig zonder koeling in te zetten zijn. Maar als er een bericht komt waaruit blijkt dat dit product verkeerd getest is namelijk alleen op jonge mensen en het daarom voorlopig niet ingezet kan worden gebeurt er niets met de koersen op de beurs. Ook als we ineens meer werklozen hebben in de VS gebeurt er ook niets en als China toch gewoon een handelsoorlog heeft met Australië en de Chinezen even meer dan 200 procent belasting gaan heffen op Australische wijn; gebeurt er niets. Terwijl we eerder wereldwijd op alle beurzen hoger gingen op een deal tussen China en landen zoals Australië. Nu zou ik gemakkelijk nog veel meer voorbeelden kunnen geven want zo we vele tientallen keren hoger zijn gegaan op Trade deals, vaccins en Covid19 medicijnen zijn we wereldwijd alleen in maart dit jaar heel even tijdelijk wat omlaag geweest op de gevolgen van Covid19. Maar iedereen vindt dit blijkbaar heel normaal.
De belangrijkste tijd van het jaar
We beginnen voor winkels, bedrijven en de horeca aan de belangrijkste tijd van het jaar. Vrijdag hadden we uit Amerika overgenomen, De Black Friday periode en daarna komt in Nederland Sinterklaas, wereldwijd volgt dan Kerst met wintersport vakanties, diners, cadeaus en Kerst- en eindejaar borrels, etc. etc. Kortom een periode waar we veel geld uitgeven en een periode die voor veel bedrijven het jaar goed kan maken. Maar dit jaar niet en doordat we veel online kopen is de plaatselijke detailhandel kapot aan het gaan. Over horeca hoeven we het, ook al omdat we de stad niet meer ingaan, er geen kerst gevierd wordt in restaurants en er geen bedrijfsetentjes zijn, het al helemaal niet meer te hebben. Overigens de horeca zelf verwacht dat 50 procent van de zaken begin volgend jaar failliet gaat. Maar niemand die zich daar druk over maakt en intussen geloven we nog in het sprookje dat huizenmarkt heet.
Cyber Monday
Los van de uitgaven aan de grote multinationals hebben we na Black Friday in de VS ook gewoon feestdagen waarbij we de familie bezoeken. In de VS worden deze familiebezoeken als een “super spreader” event gezien waarbij er nog meer mensen besmet gaan worden en de overvolle ziekenhuizen nog overvoller gaan worden.
Pandemic zonder angst
Wellicht hebben we allemaal de serie Pandemic op Netflix gekeken en kennen we daarom geen angst meer voor het coronavirus en/of voor een wereldwijde pandemie De beleggers hebben de risico’s namelijk weer volop aan staan. Op CNN is er altijd een angst en hebzucht index en die is weer helemaal naar extreem gegaan en staat op 92. Boven de 50 begint de hebzucht het te winnen van de angst en 100 is een extreme hebzucht. We hebben nu dus ook reeds met 92 ook een extreem hebzucht niveau en de historie heeft uitgewezen dat als je op heel extreem hoge hebzucht niveaus staat, de beurs vaak op of tegen een top staat.
De brede Wilshire 5000 index staat dan ook niet voor niks op een all time high. Bijna grappig was dat toen er in maart een heftige angst was in de Fear and Greed index we juist op een bodem waren.
Vanaf 2000 gezien
Nu vergelijk ik de situatie vaak met de Dot.com bubble in 2000 en toen was ik een van de weinigen die het einde van dat tijdperk durfde te voorspellen. Als we nu kijken wat er sinds 2000 is gebeurd met de Wilshire index dan zien we dat we sinds 2008 aan een enorme rally zijn begonnen en dat we nu helemaal uit de grafiek beginnen te schieten. De enorme beweging (lees volatility) dit jaar en de enorme acceleratie van de trend doet vermoeden dat we aan het einde van die trend zijn gekomen.
Op de FED website kwam ik de Wilshire 5000 index tegen. Deze index stond er in combinatie met het Bruto Nationaal product. We zien dat het Bruto Nationaal product achterblijft bij de index. Overigens jarenlang lag het GDP boven de index….
Leren we iets van het verleden?
Als je een grafiek van maakt van de Market Cap en het GDP dan zie je nog beter dat de marktwaarde van alle Amerikaanse bedrijven samen ver het GDP overvleugelt. Nu is dat dus extreem in historisch perspectief en nu hebben we dat in 2000 ook even gezien, maar we weten wat er toen gebeurde. Kijkende naar dit plaatje dan zien we dat de huidige situatie nog veel extremer is dan in 2000.
Bron: Lynalden.Com
Nu zal ik zo nog even wat dieper ingaan op de huidige waarderingen. We kijken dan even naar de Shiller PE (=ontwikkeld door econoom Robert J. Shiller) en de CAPE ratio. De Shiller ratio is een aangepaste koerswinstverhouding die gecorrigeerd is op basis van een conjunctuurcyclus welke berekend wordt met de gemiddelde bedrijfswinst van de laatste tien jaar. Dit getal wordt ook gecorrigeerd voor inflatie. De Shiller PE is ook een maatstaf voor onderwaardering en overwaardering. Een normale Shiller PE is 17 en we gaan straks zien hoeveel deze maatstaf nu staat.
Eerst nog even de totale marktwaarde van alle beursgenoteerde bedrijven is 36 Triljoen USD. Een ‘leuk’ weetje is is dat 1 procent van de rijkste Amerikanen meer dan 14 Triljoen aan waarde hiervan bezitten. De onderste helft (onderste 50 procent) van alle Amerikanen heeft slechts 0,16 Triljoen USD aan aandelen. Dus dan weten we ook voor wie de beurs omhoog gehouden wordt. Dat is dus niet om rellen te vermijden.
Bron: Siblisresearch
Als we het dan toch over gekke dingen hebben
De Bitcoin in USD was weer even op het niveau van eind 2017, toen we een all time high stonden. We zakten alleen net als toen, heel snel weer als een baksteen. In de Twindicator waren we heel lang heel positief op de Bitcoin maar een slot onder de 16.620 betekent een verkoopsignaal.
Nu zeggen verkoopsignalen (tijdelijk) niks toch?
Neem even Tesla; daar hadden we kort verkoopsignalen en leek het of een dubbele top het ergste is wat je als ‘shorter’ kon overkomen maar nee we gingen gewoon zoals de Disney pop Buzz Lightyear zegt: “op naar de sterren en daar voorbij”. Dat alle concurrenten nu volop in de elektrische auto’s zitten, er eindelijk discussie is over het afval, of dat de beurswaarde van Tesla meer is dan: Toyota, Volkswagen, GM, Ford, Fiat Chrysler, Peugeot tezamen… maakt niets uit. De spreekwoordelijke bakker uit mijn column van vorige week doet het nog goed met zijn long positie Tesla….
Adyen blijft ook duur.
In vergelijking met Paypall en andere betalers blijft Adyen heel duur, maar er blijken ook nog soortgelijke andere dure versies van betaalbedrijven te zijn die nog bij de beleggers geplaatst moeten worden. Maar waar Elon Musk dan ook weer in zit en dan moet het toch zeker goed zijn?
In Adyen worden we ook weer uit onze short gepest met een koopsignaal in de Twindicator.
Waar we nog wel een verkoopsignaal hebben is in Nvidia en in Amazon. Worden we hier ook uit gepest?
Een Slacky gebeuren
Persoonlijk kijk ik na de overname van Slack (chatdienst) door Saleforce (CRM software) ook weer naar de grafiek van Salesforce. Hoewel we ook hier uit een short gepest werden keren we met frisse moed terug. Dit lijkt toch een mooi moment om op een daling te speculeren.
Terug naar fundamentals
In de column noemde ik eerder de Shiller PE die normaal rond de 17 is en nu op 33,1 staat. Dat is bijna twee maal zo hoog als een normaal niveau. We staan daarmee op het niveau van 1929. Even voor wie het niet weet: we kregen toen vanaf dat niveau een enorme beurscrash en achteraf kregen de hoge waarderingen de schuld.
Bron: Gurufocus
Ook leuke link naar artikelen over de Shiller PE en dan over voorspellingen naar de toekomst met deze indicator.
Wie de Shiller PE ingewikkeld vindt kan ook even naar de gewone PE (Price Earnings Ratio) kijken. Ook dan staat de beurs historisch heel hoog.
Interpretatie van de klassieke PE
De koerswinst-verhouding (PE) wordt berekend door de huidige aandelenkoers van een bedrijf te delen door de winst per aandeel. Met andere woorden, de koerswinst-verhouding laat zien hoeveel jaren vooruit; de markt bereid is te betalen voor een aandeel op basis van de huidige winst. Het is een van de meest gebruikte fundamentele waarderingsmethode voor aandelen. De PE-ratio van de S&P 500 index deelt de index (huidig niveau) door de gerapporteerde winsten van de voorafgaande twaalf maanden.
Enkele jaren geleden heeft Yale-professor Robert Shiller, de auteur van het boek: Irrational Exuberance, een aangepaste ratio geïntroduceerd bij een breder publiek van investeerders. De Shiller PE-ratio van de S&P 500 geeft heel mooi over- en onderwaarderingen aan als je hier op langere termijn naar kijkt.
Bron grafiek https://www.multpl.com/shiller-pe
Ook leuk bron Quandl voor S&P500 op maand en verdere informatie op Investopedia of ook op Investopedia Sp500
Zie ook shiller PE:
Het kan gekker
Omdat we in 2000 nog gekkere dingen hebben gezien dan de huidige situatie, kijken we ook nog even naar een andere fundamentele indicator namelijk de Price To Sales ratio. Mocht u het niet kennen, zou ik omwille van de tijd, zeggen Google even naar deze indicator en je krijgt een briljante uitleg. Want het gaat mij er nu even om dat indien we nu kijken naar de huidige Price to sales ratio we hier ook zien dat we ook nu weer op historische hoge niveaus geprijsd staan.
Bron: Multpl.com
Een variant op de Price to Sale is de Price to book ratio, ook kijkende naar deze indicator staan we heel hoog gewaardeerd. Maar in de bubbel van 2000 werd deze fundamentele indicator nog verder opgerekt naar 5 en nu staan we ‘slechts’ 4.03. Een normaal niveau is rond de 2,7
Bron Multpl.com
This time it is Different?
Nu kunnen we wel weer roepen dat het nu allemaal anders wordt en deze niveaus nu wel normaal zijn. Maar laten we daarom ook nog even naar de 10jaars rente kijken in de VS. Deze enorme rentedaling is met de groeiende schuldenberg de steun achter de enorme rally op de beurs geweest.
Bron is: Multpl.com
We staan dus op crisisniveaus in de rente (zie ook de 1jaars rente in de VS) en intussen hebben we in de beurs geen crisis want die staan op ‘All time high’s’. Begrijpt u het nog?
Bron: Multpl.com
Deze laagste rente ooit met negatieve rentes voor de spaarders is iets wat ver boven mijn fantasie uitgaat. Dit betekent overigens dat het Cashflow beleggen, ofwel Dividend beleggen dit jaar het moeilijkste en meest risicovolle was van alles. Aandelen die lang bekend stonden om hun cashflow mochten of konden geen dividend meer uitkeren.
Overigens is het ook wel leuk te zien dat door de crash in aandelen in 1929 het dividend rendement ineens naar historische hoogten ging. Achteraf jammer dat ik statistiek op school vroeger niet leuk vond.
Bron Multpl.com
Dus een van de grote vragen voor de toekomst wordt: wat gaat er met de enorme schuldenberg gebeuren? Wereldwijd is de schuldenlast nu 277.000 miljard meer dan 360 procent van de wereldwijde BBP. Een kleine rentestijging kan al snel problematische gevolgen hebben.
Maar in de indices maakt op dit moment niemand zich druk over de toekomst.
Let wel:
De Column is op persoonlijke titel geschreven door: Cees Smit, mede in het licht van zijn Actief Offensief portefeuille (Guardian strategie). In het verleden was dit op IEX.nl De Polder Portefeuille ( later de Lage Landen Portefeuille). Deze absolute return strategie is geheel onafhankelijk van de andere portefeuilles/strategieën van de Today’s Group en speelt met regelmaat ook in op dalingen.
De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.