Deutsche Bank en de Amerikaanse verkiezingen

Om goed verder te kunnen kijken is het vaak verhelderend om te kijken wat er heeft gespeeld de afgelopen maand. Op 21 september koos de Amerikaanse Fed (Federal Reserve Bank) ervoor om een mogelijke renteverhoging uit te stellen, dit ondanks de per saldo redelijke goede cijfers over de Amerikaanse economie. De eerstvolgende goede mogelijkheid voor een renteverhoging is pas in december, want oktober zou zeer ongebruikelijk zijn vanwege de Amerikaanse presidentsverkiezingen op 8 november. Voorlopig even geen wolkjes aan de lucht dachten beleggers en de aandelenmarkten herstelden snel van de terugval eerder in de maand (na Draghi). De vreugde bleek echter van korte duur, onzekerheid over de rente maakte snel plaats voor verkiezingsonzekerheid en angst voor de Banken.

Geholpen door gezondheidsproblemen van presidentskandidaat Clinton, haalde Trump onverwachts zijn achterstand in de opiniepeilingen op Clinton in. Afgezien van wie beter zal zijn voor de winsten van het bedrijfsleven (Trump, vanwege sterke belastingverlagingen, maar ook kritiek op Fed) of de economie (Clinton, vanwege een betere inkomstenverdeling), houden beleggers niet van onzekerheid. Los van politieke ideeën, zien de meeste mensen Trump meer als een knuppel in het hoenderhok en Clinton eerder als een bewaker van de ‘’veilige’’ status quo. Koudwatervrees en lager koersen was het gevolg.

Of deze vrees inhoudelijk terecht is?

Wij denken van wel.  De internationale handelsbeperkingen, kritiek op internationale handelsverdragen, een mogelijke grootschalige deportatie van illegale Mexicanen en het versterken van de grens met Mexico op kosten van Mexico die voor Trump voorstaat, zal de relaties met het buitenland onder druk zetten. Een belangrijke motor achter de economische groei van de afgelopen decennia zou daarmee verder kunnen gaan haperen.

Belangrijker voor de kortere termijn zijn echter de mogelijke gevolgen voor de rente. En ja, inderdaad wéér die rente. De renteontwikkeling is namelijk niet alleen richting gevend voor de obligatiemarkten, maar ook voor de aandelenmarkten. Een hogere rente maakt aandelen minder aantrekkelijk vergeleken met obligaties, maar zet ook via de economie een rem op de toekomstige winstgroei. En het programma van Trump is niet goed voor de rente ontwikkeling op de langere termijn. Los van zijn kritiek op het lage rente beleid van de Fed, wijzen berekeningen er namelijk op dat de tekorten van de Amerikaanse overheid sterk zullen oplopen mocht hij zijn plannen doorvoeren. Eerder in de maand kregen we te zien wat een hogere rente kan betekenen voor de aandelenmarkt.

Het was daarom logisch dat aandelen- en obligatiemarkten opgelucht reageerden toen Clinton afgelopen dinsdagnacht de overtuigende winnaar was van het debat met Trump.

Problemen rond Banken

De opluchting op de financiële markten bleek van korte duur, vanwege problemen bij Deutsche Bank (DB). DB staat sinds medio september extra onder druk vanwege een onverwachts hoge claim van de Amerikaanse justitie van $14 mld. over de verkoop van Amerikaanse rommelhypotheken. Deutsche Bank had hier ‘slechts’ $ 3,5 mld. voor gereserveerd en de broodnodige versterking van haar zwakke kapitaalbuffers loopt bij $ 14 mld. ernstige vertraging op. De koersdaling kreeg afgelopen weekend een extra impuls doordat bondskanselier Merkel verklaarde dat zij niet van plan is de bank te steunen.

Deze spierballentaal heeft natuurlijk alles te maken heeft met de Duitse verkiezingen van volgend jaar. Mocht DB vanwege deze claim en mogelijke andere claims dreigen om te vallen dan denken wij dat de Duitse regering het niet zo ver zal laten komen. DB is namelijk een systeembank wat inhoudt dat zij dermate sterk is verweven in het internationale financiële systeem dat de risico’s eenvoudigweg te groot en te onvoorspelbaar zijn om haar te laten omvallen. De fout van een tweede Lehman zal daarom niet worden gemaakt. Zeer belangrijk is echter nu dat men de angst voor het overslaan naar andere Europese banken de kop indrukt.

Hoe verder in oktober?

Om te beginnen met de Amerikaanse verkiezingen. Qua inhoudelijkheid en ervaring steekt Clinton met kop en schouder boven Trump uit. In het debat van afgelopen maandag liet zij echter ook haar menselijke kant zien en oogde zij zelfs ontspannen. Dit laatste maakte haar tot de overtuigende winnaar en zij lijkt daarmee zij de juiste houding t.o.v. te hebben gevonden. Sinds dit debat achten wij het waarschijnlijk dat Clinton ook op de volgende twee debatten van respectievelijk 9 en 19 oktober als sterkste uit de bus zal komen.  Zij zal dan haar voorsprong op Trump weten te behouden of verder kunnen uitbouwen.  Hoewel de Amerikaanse verkiezingen zeker nog geen gelopen race zijn, kan dit de komende weken steun geven aan de financiële markten. In de tussentijd houden wij natuurlijk de verkiezingsenquêtes en debatten goed in de gaten.

Wat betreft mogelijke Amerikaanse renteverhogingen verwachten wij dat financiële markten hier pas weer na de Amerikaanse verkiezingen van 8 november op zullen gaan focussen. Hier valt, denken wij, dus ook weinig vuurwerk te verwachten. Hetzelfde geldt voor de winstcijfers die pas vanaf eind oktober zullen beginnen los te komen.

Voor de komende weken lijkt daarmee verrassend genoeg Deutsche Bank (DB) de belangrijkste onzekerheid. Het is nu zaak aan de Duitse politiek en wellicht ook de ECB om de schade te beperken tot DB door de financiële markten op enigerlei wijze gerust te stellen. Daarnaast is op eigen kracht, zonder staatssteun en met een aandelen emissie vooralsnog het waarschijnlijkste scenario. De koers van DB hoeft dan niet veel verder terug te vallen. Wél denken wij dat het vertrouwen van vooral Europese beleggers aan deze ontwikkeling een serieuze knauw heeft gegeven.

In het negatiefste scenario komt de koers van DB nog verder onder druk te staan, zal een aanstaande aandelenemissie steeds minder opbrengen en zullen ook andere de Europese banken met zwakke kapitaalbuffers sterk onder druk komen te staan. Wij gaan niet uit van dit scenario, maar houden rekening met de mogelijkheid totdat de lucht geklaard is. Tot die tijd houden wij onze actieve posities beperkt.

1. In de vorige vooruitblik gaf ik aan terug te komen op het deflatie versus inflatie scenario en wat dit betekent voor de financiële markten. Zoals u heeft gemerkt is dat niet gelukt omdat het stuk anders te lang zou worden. Bovenstaande ontwikkelingen zijn meer opportuun. Wanneer dit vraagstuk weer meer een rol gaat spelen kom ik erop terug.