To be (European) or not to be? That’s the question… Wel of geen Britse EU exit oftewel Brexit? Shakespeare had het drama kunnen schrijven. Op 23 juni zullen de Britten in een referendum beslissen of zij wel of niet uit de EU stappen. En wat zijn de mogelijke gevolgen van een Brexit voor de financiële markten?
Nadat een jaar geleden werd besloten tot dit referendum, hebben steeds meer bureaus zich gestort op het doen van opiniepeilingen. De uitkomsten lopen uiteen, maar het algemene beeld is vrij duidelijk. Zo vormt de groep mensen die zegt uit de EU te willen stappen (de “out” stemmers) een forse minderheid van rond de 40% en is dit percentage het afgelopen jaar redelijk stabiel. Daarnaast valt op dat het deel “in” stemmers het afgelopen jaar is afgenomen van een meerderheid tot onder de 50%.
De uiteindelijke uitslag lijkt daarmee in handen te liggen van “in“ stemmers die daar niet zo stevig achter staan. Wij verwachten dat premier Cameron van het Verenigd Koninkrijk (VK) en ook Brussel hun pijlen de komende twee maanden op deze mensen gaan richten. Ook zal Brussel er alles aan doen om mogelijke politieke en economische vuurtjes binnen de EU snel te blussen; meer actieve bemoeienis kan averechts werken.
De peilingen in de aanloop naar het referendum lijken trouwens voor veel stemmers een manier om hun ongenoegen over uiteenlopende zaken aan de ‘regerende elite’ te uiten. Toen in 1975 in het VK een vergelijkbaar referendum plaatsvond over de continuering van het lidmaatschap van de EEG, had het “out” kamp in de peilingen een ruime voorsprong maar kozen de Britten in het stemhokje toch voor de EEG. Terwijl de verhoudingen nu gunstiger liggen voor het “in” kamp, lijken de “out” stemmers nog meer door emoties gedreven en hebben de Britten bij uittreden economisch meer te verliezen dan toen. Wij denken daarom dat de soep nu ook niet zo heet gegeten wordt als hij wordt opgediend.
De “in“ stemmers zullen de economische argumenten maximaal uitspelen, want de twijfelende “in” stemmers blijken hier heel gevoelig voor. Het effect op de poll-uitslag van de recente uitspraak van Obama laat dit zien. Hij wees op de nadelige gevolgen voor de handelsbetrekkingen met de VS en het aantal “in” stemmers sprong direct omhoog in de polls. En niet alleen de handel tussen het VK en de VS zal nadelig worden beïnvloed door een Brexit, maar ook die met de EU landen. Ook deze kaart zal verder worden uitgespeeld.
Wat kan een “out” betekenen voor het VK?
Daarnaast is een reële politieke consequentie van een “out” het uiteenvallen van het Verenigd Koninkrijk. In Schotland maar ook Wales, zullen de separatisten bij een Brexit hun kansen ruiken en referenda afdwingen. Vooral voor Schotland is dit zeker begrijpelijk, want de voordelen van onderdeel zijn van het VK wegen dan wellicht onvoldoende op tegen de nadelen van het kwijtraken van het EU- lidmaatschap.
Een derde belangrijke kaart die de komende weken verder zal worden uitgespeeld is de rol van London als Europees financieel centrum. Een Brexit zal deze positie naar onze mening sterk ondermijnen. Veel van de financiële activiteit in Londen zal zich in dat scenario onder druk van Brussel naar Frankfurt gaan verplaatsen, waardoor veel goed betaalde banen verdwijnen en de belastinginkomsten slinken. De belangrijkste tegenkaarten, namelijk die van het verder inperken van nationale soevereiniteit en de Britse financiële bijdragen aan de EU, zullen hier naar wij verwachten onvoldoende tegenop wegen.
Eén invloedrijke factor heeft Brussel echter niet goed onder controle en dat is de Europese vluchtelingencrisis. Weer sterk toenemende vluchtelingenstromen zullen het “out“ kamp in de kaart spelen. En dat de vluchtelingenstromen de komende maanden weer fors zullen toenemen achten wij aannemelijk, gezien het wankele akkoord met Turkije en het betere weer die de oversteek vanuit landen als Libië zal vergemakkelijken.
Kort gezegd, wij achten de kans op een Brexit vrij klein, namelijk hoogstens 20%. Vanwege de toenemende onrust en het verbale geweld in de aanloop naar het referendum valt een korte opgeluchte reactie op de financiële markten bij een “in” uitslag te verwachten. Maar omdat de financiële markten de kans op een “in” uitslag nu al groot inschatten, verwachten wij dat het positieve effect hiervan op de financiële markten beperkt zal blijven.
Maar iedere goede belegger houdt rekening met het onverwachte. Dus wat gebeurt er bij een “out” uitslag? In onze optiek zou daarmee de doos van Pandora worden geopend. Een “out” uitslag zal niet alleen separatistische krachten losmaken in Schotland en Wales maar ook in de landen van de periferie van Europa. Of dit escaleert tot een uiteenvallen van de Eurozone, in zeg de komende twee jaar, is moeilijk in te schatten maar men moet dan in ieder geval rekening houden met een langere periode van grote onrust en onzekerheid.
De uiteindelijke politieke uitkomst zal zich in de loop van de tijd uitrollen, maar dit is minder belangrijk voor het effect van een Brexit op de financiële markten dan de weg zelf. Deze weg van grote onrust en onzekerheid zal gepaard gaan met snel oplopende rentes in de periferie van de Eurozone, zoals Spanje, Portugal en Italië. Bij een Brexit zal daarom niet alleen een groot deel van de export vanuit de eurozone landen naar het VK wegvallen maar ook het consumenten- en ondernemersvertrouwen binnen de Eurozone zal sterk onder druk komen te staan.
In dit klimaat zullen beleggers naar verwachting vluchten vanuit aandelen en bedrijfsobligaties richting veilig geachte staatsobligaties van de noordelijke Euro landen maar ook in Amerikaanse staatsobligaties. Daarnaast zal de Euro zal ten opzichte van alle belangrijke valuta (m.u.v. het Britse pond) onder druk komen te staan wat de waarde van onze buitenlandse beleggingen zal aantasten.
Het moge duidelijk zijn dat wij als belegger niet blij zullen zijn met een Brexit. Wij achten de kans op een Brexit gelukkig vrij klein.
Desondanks houden wij de ontwikkelingen nauwgezet in de gaten. En mocht het desondanks toch tot zover komen, als actieve belegger geloven wij dat “elk nadeel zijn voordeel heeft”. Anders gezegd, heftige marktontwikkelingen scheppen ook kansen waar je als actieve belegger van kan profiteren. Het For Tomorrow Actief Offensief fonds heeft dat in de laatste crisis van 2008 bewezen. We blijven op de toekomst voorbereid.