Over handelsoorlogen hebben we het maar niet meer, want die schijnen geen effect te hebben op de economie en op de beurs. Maar waar hebben we het dan over? In sommige kranten haalde het wegsmelten van de Poolkap de voorpagina, maar ook een natuurramp van dit formaat vonden de meeste kranten geen nieuws. Verder ging het nieuws over de problemen rondom het grote Barrièrerif en andere milieuproblemen, zoals de plasticsoep. De berichten stemden niet echt vrolijk en hebben grote effecten op toekomstige economische groei. Maar ook dat is klaarblijkelijk niet belangrijk genoeg om effect te hebben. Waarschijnlijk lees ik de verkeerde kranten.

Kortom, ik wilde me vandaag beperken tot het nieuws van de afgelopen week over de Europese Centrale banken. Allereerst besloot de ECB de rente (nog lang) niet te verhogen, ondanks dat de centrale bank in de VS ondertussen al zeven keer de rente heeft verhoogd. Onverstandig als je het mij vraagt, want het verhogen van de rente geeft het signaal dat het goed gaat met de economie. Daarnaast zorgt het renteverschil tussen Europa en Amerika, dat nu nog groter wordt, voor valutaire spanningen.

Nog schokkender nieuws van de ECB was dat men pas aan het einde van het jaar stopt met de grote QE show. QE is het in kopen van obligaties op de markt. Iets waar de VS al heel lang gestopt mee is maar wij in Europa nog vrolijk mee verder zijn gegaan. De Centrale Bank heeft door de opkoop woede nu voor circa 2.800 miljard euro aan obligaties op haar balans staan. Ga eens bedenken hoeveel ons BNP is en hoeveel bejaarden je kan wassen van dat geld?

In Amerika is alles beter
Nu roept iedereen dat het geen geld uitgeven was maar puur het opkopen van obligaties van Europese landen en – bedrijven. Om het effect van schuldopkopen van landen duidelijk te maken doe ik even net alsof Europa een land is en de ECB zoiets als de FED. Als je schuld van jezelf (je eigen land) inkoopt dan los je af aan jezelf en betaal je rente aan jezelf. Als je obligaties boven pari (100) hebt gekocht, dan heb je een aflossingsverlies, en als je onder pari hebt gekocht, dan heb je een aflossingswinst. Deze aflossingswinsten en -verliezen verreken je vervolgens met jezelf. De couponrente die je, naast de uiteindelijke aflossing, betaalt aan jezelf zijn kosten voor je obligaties en opbrengsten voor jezelf. Indien het je eigen schulden zijn dan zijn deze bedragen gelijk. Als je geen leningen van jezelf hebt maar, als Duitser of Nederlander bijvoorbeeld Griekse leningen hebt gekocht die geen rente uitbetalen of niet aflossen (vanuit betalingsregelingen), dan heb je groot probleem. Je hebt in dat geval wel degelijk een echt verlies. Nu hebben we nog steeds geen Eurobonds (verpakte schulden van alle landen in een obligatie) en dus is hier de nodige boekhoudkundige creativiteit voor nodig. In Amerika heb je wel gewoon een lening aan het hele land. Natuurlijk kun je ook alleen aan een gemeente geld lenen maar de staat is heel Amerika.

Los van het overheidspapier heeft de ECB ook grote hoeveelheden bedrijfsleningen opgekocht. Ook hier rijst de vraag of en hoe die allemaal zullen worden afgelost. Worden ze afgelost op pari of onder pari? Omdat het per definitie leningen zijn van andere partijen (bedrijven) dan jezelf (ECB), is de coupon uitbetaling een opbrengst. Maar op de hoogte van die verwachte rentebetalingen is vooraf bij de prijsbepaling al rekening mee gehouden. En betaalt het bedrijf de rente niet of te laat, dan betekent dat een verlies voor de ECB (lees ‘belastingbetaler’).

Wat was het effect voor bedrijven?
Ik wil nog even terugkomen op de reden waarom de ECB begon met het opkopen van obligaties. Ze begon daarmee zodat landen en bedrijven goedkoper konden lenen. Als de ECB obligaties opkoopt dan betekent dat dat de vraag naar obligaties groter wordt waardoor je als uitgevende instelling een lagere vergoeding (rente) hoeft te betalen. Als gevolg daarvan worden je rentekosten lager en je bedrijfswinsten hoger. Consumenten en werknemers hebben hier echter niet veel aan gehad. Ondanks de hogere winsten zijn lonen niet hoger geworden en producten niet goedkoper. Het enige wat ik kan bedenken is dat aandeelhouders hier voordeel van hebben gehad en dat de managers van grote bedrijven meer bonus krijgen. Het antwoord op de grote hamvraag of dit gegoochel van de ECB met belastinggeld (overheidsgeld) veel economisch effect heeft gehad is klaarblijkelijk nee. Volgens mij had men de markt beter direct kunnen stimuleren door bijvoorbeeld iedere burger een geldbedrag te geven.

Dus wat wordt het effect als we stoppen met QE?
De markten zullen weer iets normaler worden en de rente voor bedrijven zal gaan stijgen. Daardoor gaan hun kosten weer omhoog en de bedrijfswinsten omlaag. Daarnaast zullen we ook moeten nadenken over hoe we de reeds aangekochte obligaties (die een waarde vertegenwoordigen van 2.800 miljard euro) moeten afbouwen. Nu kunnen we wachten tot de schulden worden afgelost aan het einde van de looptijd, maar ik kan me ook voorstellen dat je de deze schulden nu, langzaam maar zeker, gaat verkopen. Dit zal een groot effect hebben. We hebben de afgelopen jaren namelijk veel meelopers van de ECB gezien. Als de ECB gaat stoppen met aankopen en/of gaat beginnen met afbouwen zullen zij hierop moeten anticiperen en iets anders moeten gaan doen. Men zegt altijd dat markten ver vooruit kijken dus de markt zal binnenkort gaan bewegen op het feit dat het stopt. Dit kan weleens grote gevolgen hebben.

De Dollar/ Euro heeft grote gevolgen gehad van de Draghi actie. Gaan we weer terug naar het Pari verhaal?

En wat heeft al het geweld voor een effect op de AEX? Die gaat van koopsignaal terug naar verkoopsignaal. Hoezo rodeo beleggen?

Vrijdag een rake beweging tijdens expiratie, een flinke daling op het slot, en daarmee een dark cloud cover in de Candle grafiek van de AEX.

“Zonder banken geen echt herstel” riep ik vorige week. En dat blijft het verhaal.

De Duitse DAX heeft nog wel een koopsignaal in de Twindicator, maar ook de Candle van vrijdag geeft hier aan draai aan.

sp500 staat nog op een koop maar de volatility op de top geeft mij als oude rot het signaal dat we binnenkort heel hard gaan draaien.

Nasdaq liet afgelopen week zelfs weer all time high zien maar ook hier geeft de volatility met vele uitschieters een signaal over de toekomst.

NB. Sprekende over de toekomst… De centrale banken kopen, naast obligaties, ook nog eens aandelen in. Op de Japanse en Zwitserse balans staan grote hoeveelheden aandelen. Daar zullen ze, vroeg of laat, ook weer vanaf moeten. Nu er winsten zijn op aandelen vindt iedereen het prima, maar als er binnenkort druk komt te staan op de aandelenkoersen dan trekt de hele politiek zijn handen ervan af. Helaas werkt de politiek nu eenmaal zo.

– Door Cees Smit
__________________________________________________________________________________
De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.