De Technische belegger, Nieuwsbrief voor de actieve belegger.

Centrale banken in de VS en in Europa die de beleidsrente met 0,75% verhogen en aangeven dat het hier niet bij zal blijven, inflatiecijfers die de pan uitreizen en economische cijfers die meer en meer wijzen op een nieuwe recessie, genoeg ellende om markten volledig van de kaart te brengen. Ondertussen komen ondernemingen met bedrijfsresultaten (over het 3^de kwartaal van 2022) en daar zitten hele grote verschillen in. Oliemajors profiteren van de flink opgelopen energieprijzen, maar veel grote Big-tech ondernemingen hebben last van sterk terugvallende advertentie-inkomsten. Daarnaast blijken lang niet alle bedrijven er in te slagen om hun prijzen te verhogen om de effecten van de toegenomen inflatie te compenseren. Ook dat helpt niet om markten tot rust te brengen, in tegendeel, reacties op specifieke bedrijfscijfers leiden tot scherpe uitslagen. Je zou zeggen, dat de risicopremie van de markt afgelopen maand verder is toegenomen, hetgeen zou moeten betekenen, dat koersen over een breed front zouden zijn gedaald. Maar in plaats daarvan zag de maand oktober een kortstondige schrikreactie gevolgd door een duidelijk herstel, dat al weer ruim twee weken duurt.

Een maand geleden schreven wij op deze plek te verwachten, dat markten een belangrijk draaipunt naderden. Het gevaar zagen wij toen in een mogelijke crash. Die crash is er (nog) niet geweest, maar in de grafieken die wij u gaan laten zien kan ook niet gesproken worden van een duidelijke bodem. Statistisch gezien is het beste moment om in te stappen de eerste week van november, mits beurzen weer boven het 200-daags voortschrijdend gemiddelde liggen en dat laatste is niet het geval, vrijwel nergens zelfs.

Dit soort onzekerheden is eigenlijk de conclusie van dit moment van onze analyse. Er is een kleine bodem gezet, maar erg overtuigend oogt het allemaal niet. En daarmee is ons vertrouwen in deze markt niet verbeterd, ondanks twee mooie beursweken die nu achter ons liggen. Vrijdag jongstleden sloten de Amerikaanse beurzen flink hoger. Op het weekplaatje is deze stijging minder overtuigend en is te zien dat de stijging prima was, maar niet tot duidelijke uitbraken heeft geleid. Komende week zal dus ook in Europa goed van start kunnen gaan, maar of dit herstel zal beklijven, wij gaan dat nog even afwachten.

De Nasdaq 100 Index op weekbasis (fig. 1)

In figuur 1 ziet u de weekgrafiek van de Nasdaq 100 Index. Wij starten met deze index omdat een aantal van de grootste beeldbepalers van deze index (de FAANG-aandelen) het zwaar te verduren hebben gehad afgelopen maand. Desondanks is deze index keurig opgelopen zoals vrijwel alle beurzen in het Westen in een drie weken lange rally. Maar, wat ook goed zichtbaar is in deze grafiek, is dat de rally zelfs niet eens de dalende trendlijn heeft bereikt, laat staan tot boven de voorgaande top is uitgestegen. In feite betekent de rally niets. Zoals de grafiek er nu uitziet, hebben wij net drie weken van herstel gezien binnen een grotere dalende trend, die op het punt staat om hervat te worden. Natuurlijk, in deze grafiek kan de beurs best nog even verder oplopen. Maar de bodem van eind september is niet eens getest. Deze grafiek geeft geen enkele aanleiding tot optimisme. Gelukkig is het niet de sterkste grafiek die wij gezien hebben.

De DAX Index op weekbasis (fig. 2)

Want zie de DAX Index in figuur 2. Ook een weekgrafiek, maar hier is de dalende trend wel bereikt. En indicatoren zijn nog niet oversold, dus er kan meer in het vat zitten op korte termijn. De bodem van september heeft bovendien keurig de 61,8% retracement gehaald (wat overigens ook voor de Nasdaq 100 geldt en zelfs voor vrijwel elke andere Westerse index een feit is) en is vervolgens daarop weer opgeveerd. Maar voor een bodem zou de index eerst nog iets verder moeten oplopen, de dalende trend daarmee brekend, tot de vorige top, gevolgd door een correctie, die de laatste bodem zou moeten testen (waarmee niet gezegd is dat de index geheel terug naar die bodem zou moeten gaan, maar minstens een adempauze moet nemen onder de laatste top, bij wijze van spreken om genoeg energie op te bouwen voor de volgende sprong). Daarmee is het beeld beter dan dat van de Nasdaq, maar is het nu bereikte niveau geen goed punt om in te stappen.

De AEX Index op dagbasis (fig. 3)

Maar de beste grafiek van het stel is te vinden in figuur 3. Want de AEX Index, is de eerste index (in dit rijtje), die de laatste top zelfs bereikt heeft. De dalende trendlijn is hier nog erg ver weg, maar dalende en stijgende trends worden gedefinieerd door de opeenvolging van lagere toppen en bodems respectievelijk hogere toppen en bodems. Het probleem echter van het bereiken van een voorgaande top, is dat die ook zorgt voor een weerstand, waar de index wel eerst doorheen moet alvorens conclusies kunnen worden getrokken. Nog sterker, in figuur 3 is het tijd geworden voor een adempauze, een correctie omlaag waarbij de laatste bodem getest gaat worden. Ook de korte termijn zegt dus in feite dat het tijd is voor een correctie en dat daarmee dit geen goed instappunt is. Bovendien is het helemaal niet zeker dat een correctie blijft hangen boven de voorgaande bodem.

Alles bij elkaar genomen is het technische beeld op de korte termijn nog niet persé negatief te noemen, een positieve week in verschillende beurzen is zelfs nog denkbaar, maar beleggers moeten verwachten dat november nog een veeg uit de pan kan produceren, alvorens de spreekwoordelijke kerstrally van start kan gaan. Afwachten blijft daarmee nog even het devies.

De Bitcoin in US$ op weekbasis (fig. 4)

Vorige maand schreven wij al, dat belangrijke draaipunten in financiële markten nooit op zichzelf staan. Als de kapitaalmarktrente (zie bij figuur 5) draait, en de grondstoffen markten juist omlaag keren en de aandelenmarkten omhoog draaien en valutamarkten een draaipunt vertonen, dan wordt de significantie van deze draaipunten ook gepaard met een of meerdere toonaangevende faillissementen. Dat kunnen bedrijven zijn die failliet gaan doordat ze net teveel krediet hebben opgenomen, maar dat kan ook het faillissement van een land zijn (jaren ‘90, Azië crisis). Een markt, die ook al langere tijd onder druk staat en waar al enkele grote ongelukken hebben plaatsgevonden dit jaar is de cryptomarkt. Ook die zou, als de draai in de markten van significant belang is, een draai ten goede moeten gaan maken. Daarom toch ook nog even in figuur 4 een grafiek van de koersontwikkeling van Bitcoin Investment Trust in $’s, een ETF die in cryptomunten belegt en al een relatief lange koershistorie kent. En deze grafiek ziet er niet goed uit. Oktober heeft hier niets meer dan een min of meer zijwaarts patroon opgeleverd, dat vooralsnog in niets lijkt op enige wijze van bodemvorming. Een daling tot ruim onder $10.000 is zeer waarschijnlijk en dat hoeft niet eens zo lang meer te duren. Toegegeven, het beeld van de koers van de Bitcoin zelf ziet er beter uit, maar niet veel beter. Van bodemvorming is daar pas sprake bij een koers boven US$22.750, terwijl een verdere tik omlaag op korte termijn ook hier heel goed mogelijk is.

Dit is een beetje het probleem van dit moment in veel financiële markten, er is overal een herstel te zien geweest, maar dat heeft veel te weinig kracht laten zien om nu al het einde van de Bear te kunnen vaststellen. En dat maakt de zaak vooral heel erg gevaarlijk.

De 10-jaars rente in € en $ (fig. 5)

Het zou zomaar kunnen zijn, dat wij afgelopen maand een belangrijke rentetop hebben gezien op de obligatiemarkten. De laatste candle in de maandgrafiek in figuur 5, is in beide gevallen (de VS en Europa) een hele positieve, die kan gelden als belangrijke bodemcandle. Het is een Doji, een klein lichaam met flinke schaduwen aan weerszijde. Maandag hoort nog tot de maand oktober en vervolgens moet de maand november een positieve candle laten zien, dus we zijn er nog niet, maar kenteringen beginnen wel vaak zoals figuur 5 laat zien. Het argument is ook duidelijk en dat stemt voor de aandelenmarkten minder positief. Want als de rente op de obligatiemarkten in de komende maand gaat dalen, dan is dat vooral omdat enerzijds de inflatie over haar piek heen is (en dat gaan we misschien al snel zien, want de eerstvolgende Europese cijfers komen maandag al) en anderzijds de Westerse economieën een recessie in lijken te zijn gegaan. Een dalende inflatie is een goed argument, ook voor de aandelenmarkten, maar een recessie is goed voor obligatiemarkten en slecht voor aandelenmarkten.

Veel bedrijfscijfers vielen mee afgelopen maand, maar er waren ook veel cijfers die tegenvielen. En de verwachtingen van bedrijven waren over een breed front uiterst voorzichtig om niet te zeggen ronduit zwak. Dat er opnieuw een recessie aankomt lijkt meer en meer een zekerheid en dat gaat onherroepelijk repercussies hebben voor ondernemingswinsten.

De kentering op de obligatiemarkten die zich lijkt af te tekenen, is ingegeven door deze recessievrees. Beleggers lijken er vanuit te gaan, dat de recessie niet alleen een feit is, maar dat die er ook toe gaat leiden dat centrale banken eerder dan aanvankelijk verwacht gaan stoppen met het verhogen van de korte termijn rente. De ECB gaat in december ongetwijfeld nog met een volgende renteverhoging komen, maar markten zijn al bezig met wat zich komend jaar gaat afspelen. Die vragen zich momenteel af, of de rente in Europa van de huidige 1,5% naar 2,5% of naar 3,5% verhoogd gaat worden waarbij de consensusverwachting voorzichtig lijkt te zakken. In de VS is de consensus nu een renteverhoging tot circa 4,5% (vanaf de huidige stand van 3,25%) en ook daar begint de markt rekening te houden met de mogelijkheid, dat dit niveau niet meer gehaald gaat worden. Het is daarom belangrijk om komende weken te zien hoe de inflatie zich ontwikkelt (die ook naar onze inschatting al over haar piek heen is) en hoe daartegenover de economische groei zich ontwikkelt (hoe diep gaat een recessie worden?). De rente op de kapitaalmarkten zal in het kielzog daarvan wel eens voor een positieve verrassing kunnen gaan zorgen in de laatste twee maanden van dit jaar.

De US$ en de € op maandabasis (fig. 6)

In het kielzog van de rente is ook de stijging van de $-koers tot stilstand gekomen. Maar hier is het beeld niet overtuigend genoeg om van een echte kentering te kunnen spreken. Op de maandgrafiek is slechts sprake van een kleine correctie na een stevige stijging in september, terwijl op de daggrafiek eerder sprake lijkt van een korte termijn correctie, die weliswaar de voorgaande trend vanaf begin 2022 kortstondig heeft gebroken, maar die snel weer terug in die trend is gekeerd. Van een echte overtuigende omslag is hier geen sprake en ook die is nodig om van een belangrijk keerpunt in financiële markten te kunnen spreken. Immers, juist de onzekerheid in de wereld en de relatief snelle rentestijging in de VS hebben tot de forse koersstijging van de $ tegenover vrijwel elke andere valutaeenheid geleid. Wij houden nog rekening met een laatste opwaartse stuiptrekking van de $ ten opzichte van de €, tot net boven de laatste piek van de $ (1,05) voordat de kentering vaart kan krijgen. Pas als de $ weer tot onder 0,94 zakt kan gesteld worden dat de $ een omslag heeft gemaakt die de aandelenbeurzen kan gaan ondersteunen.

Conclusie

Onze conclusie van een maand geleden blijft hiermee staan. Belangrijke keerpunten in financiële markten komen nooit alleen. Om de huidige bearmarkt tot een einde te laten komen zullen meerdere belangrijke keerpunten te zien moeten zijn. Een draai in de lange rente lijkt aanstaande. Een draaiende $-koers past daar ook in, maar daar is het beeld juist minder sterk geworden in die zin dat er de kansen op nog een volgende licht hogere top in de $ groter zijn geworden afgelopen maand. Grondstoffen en energieprijzen zijn al wel gedraaid, die waren dit keer de eersten. Daarmee kan voor de aandelenmarkten slechts gesteld worden, dat de bearmarkt qua tijd vrijwel ten einde is, maar dat het keerpunt waarschijnlijk nog niet te zien is geweest. En dus is het zaak om nog aan de kant te blijven staan.

Brentolie in US$ per vat (fig. 7)

De olieprijzen zijn weer iets opgelopen, vooral in Europa, maar veel naam mag het allemaal niet hebben. Waar de gasprijzen, mede door de zeer milde, warme herfst in Europa, sterk zijn gedaald (de dagkoers voor gas in Europa was vorige week zelfs even negatief!), ligt de start van de Europese boycot voor Russische olie nog voor ons en is de markt er dus ook nog niet geheel zeker van, dat deze boycot probleemloos zal verlopen. Maar dat gaat komende maand zichtbaar worden. Ondertussen is de index voor OPEC-olie zelfs niet eens van zijn plaats gekomen. Wij blijven dus bij onze verwachtingen van een maand gelden, de grens van US$85 is nu een steun voor Brent, maar alles wijst erop, dat deze het niet lang zal houden en dat Brent daarna tot zelfs $61 per vat kan terugzakken.

Goud in US$ per troy ounce (fig. 8)

Aan de dalende trend van een troy ounce goud is afgelopen maand geen einde gekomen. In tegendeel, de steun van US$1.675 is nu voor de tweede keer in korte tijd gebroken en onder deze grens is een correctiepatroontje zichtbaar geworden, dat er op wijst, dat de goudprijs in $’s nog wat verder omlaag kan. Wij gaan er niet vanuit dat de voor ons liggende daling veel om het lijf zal hebben, maar wel dat daarbij een lager punt dan de meest recente twee bodems bereikt gaat worden. Als dat gepaard gaat met een opleving in de $ is er niet zoveel aan de hand. Feit blijft dat het langere termijn beeld van goud er erg oversold uit ziet en het dus wel tijd wordt voor een opwaartse correctie van enige omvang, die dan ook de dalende trendlijn breekt. Goud verkopen is nu wel het laatste wat u moet doen.

In de maand oktober is een (klein) herstel ingezet, dat ook in de portefeuilles van onze klanten terug te zien is. Maar zoals u in het voorgaande heeft kunnen lezen, wij vertrouwen dit herstel nog onvoldoende om alweer in te willen stappen. Wij hebben ons kruit dan ook droog gehouden afgelopen maand.

Disclaimer

De auteur is medeverantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van Today’s Group BV, een vermogensbeheerder met vergunning van de AFM. Dit stuk is geen beleggingsadvies. Wie conform bovenstaande ideeën belegt of wenst te beleggen doet dat voor eigen rekening en risico. In dit kader wijzen de auteur en Today’s Group BV alle verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit stuk van de hand. De besproken effecten en strategieën vertegenwoordigen een hoog risico.