TA Belegger: Nr. 2 – 6 februari 2023 (jaargang 29)

De Technische Belegger, Nieuwsbrief voor de actieve belegger,

Alle ogen waren gericht op de Centrale Banken van de VS en van Europa afgelopen week. Die hadden al aangekondigd, dat de rente opnieuw omhoog zou gaan en beleggers werden hierin niet teleurgesteld. In de VS ging de korte rente met 0,25% omhoog en in Europa verhoogde de ECB de korte rente met 0,5%, precies zoals zij dat een maand eerder al hadden aangekondigd en zoals analisten vervolgens ook verwachtten. Ook niet verrassend was de mededeling, dat beide centrale banken in maart de rente verder zouden verhogen. Maar, zoals dat wel vaker het geval is bij voormalige politici, die aangesteld worden op inhoudelijk belangrijke posities, niet omdat ze verstand van zaken hebben, maar omdat ze de juiste connecties hebben: mevrouw Lagarde ontkrachtte haar boodschap in de persconferentie, die op de aankondiging van de renteverhoging volgde, haar eigen van de autocue voorgelezen boodschap. “Ja het plan was om de rente in maart te verhogen, maar nee, unanimiteit was er binnen de ECB niet en omstandigheden konden uiteraard weer wijzigen zodat een aanpassing van het beleid in maart toch nog mogelijk zou zijn.” De boodschap die de ECB had willen brengen, namelijk dat de rente voorlopig nog verder verhoogd zal worden en er dus geen reden is voor optimisme bij aandelenbeleggers, ging volledig verloren. Dat dit bij veel partijen in de komende maanden tot enorme schade gaat leiden is verder niet het probleem van mevrouw Lagarde. Zij draagt immers geen enkele verantwoordelijkheid voor haar persoonlijke daden. Als bestuurder en politica geniet zij vrijwel volledige juridische onschendbaarheid. Het blijft vreemd, dat niemand in de politieke wereld van landsbesturen en Europa zich realiseert, dat juist dit totale gebrek aan eigen verantwoordelijkheid het vertrouwen in diezelfde politiek bij de burger de das om doet.

 

Want dat de ECB met dit soort onverantwoorde uitspraken een probleem creëert is evident. Hoe beter aandelenmarkten in het Westen functioneren, des te hoger pakken cijfers over het consumentenvertrouwen in het Westen uit. Wie meer vermogen bezit voelt zich rijker en besteedt dus ook meer. Dat maakt vervolgens, dat de consument de hand helemaal niet op de knip doet. En dat maakt weer, dat de economie harder blijft groeien en de vraag naar goederen en arbeid toeneemt. Maar aan beide is een gebrek en dus worden prijzen verhoogd en zal de inflatie als gevolg hiervan veel minder dalen dan de ECB en de FED graag zouden zien. Het gevolg daarvan is weer dat beide Centrale Banken de rente nog verder moeten verhogen dan zij aanvankelijk van plan waren. En aangezien beleggers daar niet op gerekend hadden leidt dat weer tot paniekreacties op effectenbeurzen en, veel erger, niet tot een zachte landing maar tot een harde landing, een recessie die veel dieper wordt dan de Centrale Banken graag hadden gezien. De schade, die daaruit voorkomt, is enorm. Dan gaat het om vele, vele miljarden aan verliezen, vele honderdduizenden arbeidsplaatsen, die verloren gaan en dus toenemende werkloosheid, en daarmee samenhangend vele gezinnen die in de financiële problemen raken. Maar dacht u dat mevrouw Lagarde daarvoor verantwoordelijk is? Natuurlijk niet, die geniet straks gewoon van een riant pensioen.

 

Maar dit schetst ook het dilemma waar wij als beleggers voor staan. Gaan wij uit van een nieuwe bull markt in aandelen en obligaties, of is wat wij in januari gezien hebben slechts een sluitstuk van een bear markt rally? Moeten we nu wel of niet langlopende obligaties gaan kopen, ervan uitgaande dat de lange rente inderdaad gaat dalen? Gaan bedrijven weer meer winst maken in 2023?

 

Wij denken van niet. En de reden is een in de media en door Centrale Banken tot op heden weinig belicht probleem, dat zich inmiddels overal in Europa en ook in de VS manifesteert. En dat is het inzakken van de huizenmarkten in het Westen. Het aantal vergunningaanvragen voor de bouw van nieuwe huizen daalt inmiddels significant, het aantal transacties in de huizenmarkt daalt flink, het aantal huizen dat te koop staat loopt nu snel op. De stijgende rente heeft huizen voor veel mensen onbetaalbaar gemaakt. Wie een jaar geleden een hypotheek van € 1 miljoen opnam, betaalde daar toen (10 jaar vast) ongeveer 2,4% rente voor (€ 2.000 rente per maand). Degene die zich dat toen kon veroorloven, heeft zijn of haar salaris wel wat zien stijgen, maar niet veel meer dan 5%. Dat betekent, dat dezelfde persoon nu nog maar een hypotheek van € 525.000 kan betalen aangezien de rente vrijwel verdubbeld is voor 10 jaar vast. Om die persoon nu nog tot de aankoop van een woning te verleiden, moet of het huis halveren in waarde of moet dezelfde persoon ineens ergens € 525.000 eigen geld inbrengen.

Wie kan dat anno 2023 eigenlijk? En dit vanwege het rekengemak gekozen voorbeeld kan voor alle woningen in elke prijsklasse worden opgezet en levert steeds dezelfde conclusie op. Huizen zijn in een jaar tijd volledig onbetaalbaar geworden. Maar als er geen nieuwe huizen worden gekocht en / of gebouwd, betekent dat ook aanzienlijk minder verbouwingen, minder nieuwe keukens, minder nieuwe vloeren, en ga zomaar verder. Het heeft repercussies op een groot deel van de Westerse economieën, alleen duurt het even voor dit zichtbaar wordt. Gaan we daarmee een recessie in dit jaar? Waarschijnlijk wel. Wat zou nog een recessie kunnen voorkomen? Het is mogelijk, dat in andere delen van de economie de vraag naar producten en werk zo sterk toeneemt, dat dit een inzakkende bouwmarkt opvangt. Zo zouden infrastructurele, door de overheid betaalde projecten het gat voor grote aannemers kunnen opvullen. De energietransitie zou dit gat kunnen opvullen en ook flinke investeringen in defensie zouden het inzakken van de bouwmarkt kunnen opvangen. De overheid vangt dan door het opvoeren van haar eigen investeringen de terugvallende consumptieve bestedingen op. Het probleem is echter, dat er weliswaar veel budget is aangekondigd, maar dat de meeste overheden nog heel wat tijd nodig hebben alvorens deze budgetten tot daadwerkelijke investeringen leiden, als overheden zelf al de capaciteit hebben om überhaupt tot het uitwerken en behandelen van investeringsvoorstellen te komen. En in de VS dreigt dan ook nog eens de overheid op slot te gaan in de komende maand als de Republikeinen en Democraten de onderlinge gevechten niet tot een goed einde kunnen brengen. Kortom, wat ons betreft liggen er nogal wat macro-economische beren op de weg om nu al met veel vertrouwen weer voluit in aandelen en lange obligaties belegd te willen zijn. Wij zijn liever nog even voorzichtig. Gelukkig zijn ook de grafieken nog niet overtuigend genoeg om nu al weer breed in deze markt te stappen.

De AEX Index op dagbasis (fig. 1)

 

Figuur 1 geeft op het eerste gezicht geen enkele aanleiding tot pessimisme. Natuurlijk, er liggen een hele reeks weerstanden boven de huidige koers, simpelweg omdat de top uit 2021 nog altijd boven de huidige koers van de index ligt. In reactie op de rentebesluiten volgde de doorbraak omhoog door de volgende weerstandslijn (742) en ligt de eerstvolgende nu op 770. Ondertussen is er al een mooie oplopende trendlijn te tekenen die voor de nodige bescherming aan de onderkant zorgt. De zwakte zit dan ook niet in de koersgrafiek maar in de indicatoren onderin de figuur. Want daar begint zich de nodige negatieve divergentie af te tekenen. Let wel, die is nog niet definitief en kan dus nog ongedaan gemaakt worden, maar de rally is al even bezig en het begint dus tijd te worden voor een correctie die minstens de oplopende trend gaat breken (en die mogelijk maandag is begonnen). En een tweede, niet onbelangrijk punt is dat de bodem van afgelopen najaar niet noemenswaardig getest is. Dit laatste pleit ervoor dat wij hier te maken hebben met een eerste rally in een correctiepatroon, dat per saldo zomaar nog enkele maanden kan duren alvorens de markt draait en een nieuw, lager dieptepunt gaat opzoeken. In deze gedachte zijn we bijna klaar met de eerste beweging omhoog en gaan we, zodra de oplopende trend gebroken is op zoek naar de start van een tweede rally. Maar in dit scenario zal in de komende maanden de top uit 2021 onbereikbaar blijven. 

 

De Nasdaq 100 Index op dagbasis (fig. 2)

 

Veel minder rooskleurig, maar op de iets langere termijn misschien wel positiever is het beeld in figuur 2. De Nasdaq 100 Index brak ook omhoog uit een correctiepatroon na de bekendmaking van de renteverlaging door de FED. Maar in de VS ging het vrijdagavond helemaal mis. De “gap”, die op donderdagochtend in de daggrafiek is ontstaan, werd direct de dag erna al gedeeltelijk ongedaan gemaakt. En dat gebeurde ook nog eens nadat zich al enkele weken een rally had ontwikkeld. De ontstane “gap” heeft daarmee veel weg van een “exhaustion gap”, een soort laatste uitputtende stuiptrekking van een rally. Die komen meestal pas voor aan het einde van stevige lange termijn rallies, dus de kans is groter dat hier sprake is van een “break away gap”, een uitbraak omhoog uit een in de figuur zichtbare “dubbele bodem”. Het probleem is alleen, dat daar een langzamer maar wel oplopend vervolg bij hoort. 

Natuurlijk is het mogelijk, dat de “gap” eerst gesloten wordt in wat dan ook wel een “pulll back” heet, terug naar het punt van de uitbraak. Maar dit zijn wel de kwetsbaarste momenten, omdat een valse uitbraak dan op de loer ligt en pas geconstateerd kan worden als de index weer terug onder de uitbraakgrens van 12.000 punten is gezakt. Voeg dat bij de relatief hoge ligging van de indicatoren en u zult onze scepsis begrijpen. Dit beeld zegt ons dat het verstandig is om nog even geduld te hebben en de markt zelf te laten bepalen wat het type is van de uitbraak, die wij vorige week gezien hebben.

 

De S&P500 Index op weekbasis (fig. 3)

 

Want wat als de nadere uitleg van beide Westerse Centrale Banken, na afloop van de renteverlagingen van afgelopen week door zowel de FED als de ECB herhaald, als zou de rente voorlopig niet alleen nog verder worden verhoogd, maar ook dit jaar in elk geval niet meer verlaagd gaat worden, de markt in de VS wakker heeft geschud vrijdagavond? Figuur 3, waarin de S&P 500 index is weergegeven op weekbasis, laat van deze schrikreactie vrijdagavond niet veel zien. De weekcandle is wit (positief), is boven het midden van de gehele range gesloten en markeert ook nog de uitbraak uit een dalende trend. En de volgende weerstand ligt nog wat hoger (op 4.300 à 4.325) dus er is ook nog ruimte voor een volgende positieve week. Deze weekgrafiek ontkracht in feite het negatieve scenario, dat wij in de vorige paragraaf schetsten en brengt de reactie van vrijdag terug tot een normale reactie na een krachtige uitbraak. Alleen zal die reactie nog niet voorbij zijn en kan hij nog wat verder terug alvorens de positieve draad weer kan worden opgepakt. Dat mag dan niet al te lang duren, want ook hier ligt negatieve divergentie op de loer. Als het herstel eind komende week niet hervat wordt, dan kunnen indicatoren in deze grafiek wel eens gaan dalen en dan gaat alsnog het negatieve scenario opgeld doen. Ook hier is dus het devies: wees niet te snel met instappen!

 

De DAX Index op weekbasis (fig. 4)

 

Het mooiste plaatje is ongetwijfeld dat van figuur 4. Hier is een mooi krachtig vervolg te zien van een rally, die al enkele maanden onderweg is. Maar hier is de negatieve divergentie al een feit. Deze rally is vrijwel voorbij stellen de indicatoren. En de volgende beweging zal er een zijn, die de oplopende korte termijn trend gaat breken. Pas dan gaan we te zien krijgen of de markt bezig is met een tussentijdse correctie van enkele maanden op een dalende trend of dat er een test plaatsvindt van de laatste bodem, die dan de recente rally als de eerste van een mooie nieuwe lange termijn bull markt markeert, waarin de DAX uiteindelijk tot ruim boven de top van 2021 gebracht zal worden. Maar zover is het nog niet, eerst zal een reactie zichtbaar moeten worden met voor de DAX Index als doel de laatste korte termijn bodem rond 14.000.

 

De 10-jaars rente in € en $ (fig. 5)

 

Buitengewoon vreemd, althans wanneer men afgaat op de reactie op de aandelenmarkten, was de reactie op de obligatiemarkten. Waar beleggers in de aandelenmarkten kennelijk al even rekenen op een naderend einde aan de cyclus van renteverhogingen van Centrale Banken, denken obligatiebeleggers er anders over. Daar steeg de rente zelfs iets afgelopen weken. En dat is raar, want wie verwacht, dat de rente gaat dalen koopt obligaties. Dan zouden prijzen omhoog moeten gaan en zou dus figuur 5 twee stijgende koersindices moeten laten zien. Natuurlijk, de koers van met name de onderste index, de 10-jaars Treasury Index uit de VS, zit in een klein korte termijn stijgend kanaaltje. Maar de laatste twee weken lieten beide zwakke candles zien, die duiden op een naderend einde aan deze correctie. En het beeld in Europa (de bovenste grafiek waarin u de koersontwikkeling van de Bund future ziet), is al helemaal niet vertrouwenwekkend. Hier is sprake van opeenvolgende lagere bodems en lagere toppen en dat definieert juist een negatieve trend. De obligatiemarkt lijkt zich juist neer te willen leggen bij de uitspraken van de FED en de ECB. Alles wijst er op, dat de rente op de kapitaalmarkten aan de vooravond staat van een volgende stijging. Die hoeft niet erg groot te zijn, maar dat trekt wel een forse wissel op de aandelenmarkten, omdat het een van de belangrijkste argumenten voor de recente koersstijgingen op de aandelenmarkten onderuit trekt.

Conclusie

Een maand geleden schreven wij op deze plaats al dat het gevaarlijk is om tegen de Centrale Banken in te gaan. En die maken zich momenteel zorgen om het optimisme op de aandelenmarkten. Er dreigt een paradoxale situatie te ontstaan. Hoe meer aandelenkoersen stijgen, des te groter wordt de druk op de Centrale Banken om de rente meer te verhogen dan zij aanvankelijk van plan waren. Beide hebben aangegeven, dat zij tekenen van een recessie willen zien alvorens het einde van de huidige cyclus van stijgende rentes in te luiden. De communicatie van mevrouw Lagarde mag dan niet bepaald handig zijn, ook de ECB is voorlopig niet van zins om aan renteverlagingen te denken. Dat aandelenkoersen dan toch oplopen is vanuit technisch perspectief alleen te verklaren als hier sprake is van een bear markt rally, een tijdelijke opleving in een dalende trend, die de eerste fase corrigeert. Alles wijst er op, dat deze eerste rally ten einde loopt. Maar verkoopsignalen zijn er nog niet, dus wees voorzichtig. Uit de markt stappen is nog niet direct nodig, ook al kan dat al in de komende dagen alsnog moeten.

 

De US$ en de € op weekbasis (fig. 6)

 

Een aanwijzing dat markten op het punt staan om een draai te maken is wellicht te vinden in de grafiek in figuur 6. De $ heeft in een ongekend tempo de gehele rally ten opzichte van de € uit 2022 ongedaan gemaakt. Maar nu is het tijd voor een correctie, een adempauze zo u wil. Rond 0,91 / 0,92 ligt de middellange termijn dalende trend, waar de $ in 2022 uit omhoog brak. Wij gaan er niet vanuit, dat deze trend het uiteindelijk als steun gaat houden, maar indicatoren zijn oversold en divergeren positief, dus het is zeer waarschijnlijk dat we eerst een opleving gaan zien en de steun waar de $ nu is aangekomen biedt daartoe een prima uitgangspunt. Pas als deze adempauze voorbij is kan iets zinnigs worden gezegd over de volgende fase, maar beleggers moeten er rekening mee houden dat we nog maar het begin van een trendmatige verzwakking van de $ ten opzichte van de € hebben gezien afgelopen twee maanden. Mocht de $ toch verder verzwakken, de volgende steun ligt op 0,87.

Brentolie in US$ per vat (fig. 7)

 

In reactie op de renteverhogingen en de bijbehorende commentaren van beide Centrale Banken daalden de olieprijzen. Dat is niet onlogisch, beide willen een recessie zien en dat is slecht voor de vraag naar olie. Dat China weer open gaat heeft de olieprijzen enigszins overeind gehouden in de afgelopen weken, maar als West Europa en de VS naar een economische vertraging of een recessie worden geleid, dan zal dat ook China in de problemen kunnen brengen en dus de vraag naar olie weer temperen. De grafiek van OPEC Olie ziet er zwakker uit dan die van Brent Olie en ook dat is niet vreemd want Brent wordt vooral door Europa gebruikt en de OPEC Olie is een bredere index waarin ook Russische olie en Venezolaanse olie worden meegerekend. Deze is daarmee gevoeliger voor de economische ontwikkelingen in de wereld. Hoe het ook zij, beide gaan een volgende dalingsfase in. Onze visie blijft dan ook een koersdoel van US$61 per vat Brentolie ergens in 2023.

 

Goud in US$ per troy ounce (fig. 8)

 

Nog een markt waarin afgelopen week een draai plaatsvond is de markt voor goud. De reactie van afgelopen week komt, in technische zin, aan de vroege kant. Maar zolang de oplopende trendlijn in de onderste grafiek (goud in €) overeind blijft, is er niet zoveel aan de hand. Een maand geleden schreven wij al dat de weg omhoog niet in een rechte lijn zal verlopen, maar de heftigheid van de reactie vorige week en het punt waar de reactie zich inzette bieden wel enige reden tot zorg. Want veel ruimte is er niet aan de onderkant, althans in de €-grafiek. Een iets oplopende $-koers kan daarin helpen, dat zal de reactie van goud in $’s enigszins mitigeren in €.  

 

 

De statistieken

Januari is weer voorbij en er zijn een aantal statistieken of beurswijsheden, die dan kunnen worden nagelopen ten aanzien van de verwachtingen voor het komende jaar. Voor een uitgebreide behandeling van deze statistieken verwijzen wij naar meerdere uitgebreide artikelen hierover op onze website. Wij volstaan hier met de verwachtingen, die deze beurswijsheden uiten op basis van de ontwikkelingen van de eerste maand van dit jaar:

• Eerste handelsdag rood, beursjaar dood: dit gaat voor 2023 niet op;
• Januari Barometer: de eerste vijf handelsdagen van 2023 waren positief, dat is goed voor 2023;
• Kaeppel Indicator: 2 van 3 punten in Amsterdam, 3 voor de VS, dat is goed voor 2023;
• Januari Indicator (Zo januari gaat, gaat het jaar), ook dit is goed voor 2023;
• Decennium jaren: het 3^de jaar is gemiddeld gematigd positief.

Deze indicatoren wijzen per saldo op een mooi jaar, maar zij zeggen niets over de weg die daartoe moet worden afgelegd. Het kan dus lonen om te wachten met instappen tot zich een correctie voordoet van een wat grotere omvang alvorens in te stappen.

 

 

Beleggen en de Today’s Vladeracken-methodiek

Wij hebben afgelopen maand weinig transacties gedaan. Er zijn aandelen EasyJet aangekocht in de Europa Selector, maar verder hebben wij afgewacht. Dat vertaalde zich in een weliswaar positief rendement over de gehele linie, maar een rendement dat bij de AEX Index enigszins achterbleef. Met name daar waar portefeuilles een “buy and hold”-politiek volgen is het herstel goed geweest, maar in de twee meest risicovolle modellen die wij hanteren, de Benelux Selector en de Wereld Selector was het rendement slechts beperkt. En dat komt overeen met de grote kasposities die in die modellen momenteel worden gehanteerd. Het weerspiegelt over een brede linie onze scepsis tegen de rally die zich in januari heeft afgetekend. Wij blijven liever nog even voorzichtig. Dat neemt overigens niet weg, dat alle portefeuilles van onze klanten afgelopen maand een keurig herstel hebben laten zien van veelal 4% tot 7% netto

 

De volgende uitgave van de Technische Belegger verschijnt op maandag 6 maart 2023.

 

 

Disclaimer

De auteur is medeverantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van Today’s Group BV, een vermogensbeheerder met vergunning van de AFM. Dit stuk is geen beleggingsadvies. Wie conform bovenstaande ideeën belegt of wenst te beleggen doet dat voor eigen rekening en risico. In dit kader wijzen de auteur en Today’s Group BV alle verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit stuk van de hand. De besproken effecten en strategieën vertegenwoordigen een hoog risico.