De Technische Belegger: Nr. 3 – 6 maart 2023

Nieuwsbrief voor de actieve belegger

(Jaargang 29 – Nr 3 – 6 maart 2023, Gijsbrecht van Dommelen) 

Financiële grootheden hangen allemaal met elkaar samen. Twintig jaar lang hebben wij gezien hoe prijzen van huizen en andere bezittingen almaar stegen terwijl de rente daalde. Logisch, want de financierbaarheid nam toe door de dalende rente en dus konden mensen zich hogere huizenprijzen veroorloven. Maar als de rente juist stijgt van niets naar iets, dan, zo zou je verwachten, daalt de waarde van datzelfde huis even hard als het eerst steeg. En natuurlijk gebeurt dit ook, alleen nooit precies tegelijkertijd. Dat hangt onder meer samen met hoe statistieken werken en hoe mensen daarop reageren. De ontwikkeling van huizenprijzen worden pas gepubliceerd enkele maanden nadat ze feitelijk gerealiseerd zijn. De ontwikkelingen op de rentemarkt zien we daarentegen direct. Elke dag wordt er op obligatiemarkten gehandeld en dus is elke dag de nieuwste stand van de rente zichtbaar. Banken reageren daar dan ook direct op, als de rente stijgt, dralen zij niet erg lang met het verhogen van de hypotheekrente (het tekort aan woningen is een typisch Nederlands fenomeen, dat hier een extra rol speelt maar internationaal minder van belang is).

Een tweede probleem is daarbij dat beleggers de neiging hebben om te reageren op verwachtingen in plaats van op feiten. Zij gaan daarmee vooruitlopen op wat mogelijk gaat gebeuren. Alleen wanneer verwachtingen niet uitkomen ontstaat er paniek, want dan moeten beleggers ineens op hun schreden terugkeren.

Het lijkt er op, dat deze tegengestelde situatie zich op het ogenblik voordoet. Beleggers gingen ervan uit, dat de rente in de tweede helft van dit jaar weer zou gaan dalen omdat de inflatie weer zou gaan zakken. Die inflatie daalt inderdaad, maar veel minder snel dan gehoopt en gedacht. Het gevolg is een maand waarin de rente op de kapitaalmarkten toch weer begon op te lopen. Aandelenkoersen reageerden daarop met een pas op de plaats. Zo van, “we krijgen echt wel gelijk, maar het zal net even wat langer gaan duren, dus we wachten wel even”.

In dit scenario past geen recessie die bedrijfswinsten aantast, maar wel een recessie waar het bedrijfsleven relatief weinig last van heeft. En dat kan, als bedrijfsbalansen er goed uitzien. Bij de meeste beursgenoteerde bedrijven is dat inderdaad het geval. Die hebben in de voorbije jaren gebruik gemaakt van de lage rente door over een breed front hun schulden in veel langer lopende schulden om te zetten tegen aanzienlijk lagere rentetarieven. Maar in de hoek van Private Equity, start-up financiering, blockchain en privaat gefinancierd onroerend goed is dat niet het geval. Daar is in de voorbije jaren juist heel veel schuld opgebouwd. Een recessie zou dus zomaar kunnen ontstaan zonder dat die direct op de beurs zichtbaar is. Maar als buiten de beurs om ongelukken plaats vinden, dan zal de beurs uiteindelijk niet immuun zijn voor dit type problemen. Ziedaar het dilemma. Zolang deze problemen het grotere geheel niet raken (denk aan de lange rij van Crypto-gerelateerde faillissementen, waar de reële wereld vooralsnog weinig last van lijkt te hebben gehad), kunnen beleggers inderdaad wachten op het einde van de cyclus van rentestijgingen van banken en bij elk klein straaltje zon optimistischer worden.

Toch kan dit uiteindelijk in een tranendal eindigen, omdat Centrale Banken heel duidelijk hebben gemaakt dat zij er voorlopig niet aan denken om de rente te verlagen en zelfs telkens weer moeten erkennen, dat de rente juist nog verder dan eerder verwacht moet worden verhoogd. Financieringskosten worden daarmee almaar hoger en dat gaat vroeg of laat tot grote problemen leiden. De rally die wij momenteel meemaken is daarmee vooral een bear markt rally. Een die best nog verder omhoog kan, maar ook een die uiteindelijk stopt en dan gevolgd wordt door een volgende in potentie flink koersdaling met nieuwe dieptepunten tot gevolg. 2023 kan nog wel eens een zeer “bumpy ride” worden.

De S&P500 Index op weekbasis (fig. 1)

Vrijdag jongstleden keerde het optimisme weer even terug. In de VS maakten koersen over een breed front een sprong. Op de weekgrafiek van de S&P 500 Index is dat prima te zien. De laatste candle is er een die een aanvankelijk slecht begin van de week laat zien, waarna een herstel volgde dat op het hoogste punt van de week eindigde. Heel even werd zelfs de oplopende trendlijn gebroken, maar het slot kwam keurig boven die lijn uit en dus is er wat dat betreft niet zoveel aan de hand. Maar van een uitbraak omhoog, waarbij de korte termijn dalende trend gebroken wordt is in deze figuur geen sprake. Bovendien zijn de indicatoren geen van allen gedraaid en is in het Momentum zelfs sprake van negatieve divergentie. Ook ging de opleving gepaard met dalende omzetten (hier niet in de figuur te zien) hetgeen nog een veeg teken is. Koersen stijgen wel, maar niet vanwege het feit dat beleggers massaal instappen. Wat niet is, kan nog komen. In figuur 1 is een volgende rally, waarbij de index uiteindelijk toch de weerstand van 4.300 – 4.325 raakt heel goed denkbaar. Korte termijn beleggers zouden dus inderdaad, op grond van figuur 1, nog aankopen kunnen doen als zij een beperkt winstdoel voor ogen houden en een strakke stoploss hanteren.

De Nasdaq 100 Index op dagbasis (fig. 2)

Waar moeten beleggers het dan in zoeken? In de technologie, getuige figuur 2. Want hoe paradoxaal ook in een omgeving waarin de rente almaar stijgt, de Nasdaq 100 Index veerde vrijdag goed mee omhoog. Ook hier is te zien (figuur 2), dat de index nog niet door de korte termijn dalende trend omhoog is gebroken, maar dat kan in de komende dagen snel geregeld zijn. Het patroontje dat zich aftekent is een vlagpatroon, en dat geldt doorgaans als een correctie op een grotere beweging die in dit geval omhoog is gericht. Dat wil nog helemaal niet zeggen, dat de Nasdaq 100 Index weer een lange termijn bull markt ingaat, maar er is nog meer dan genoeg ruimte omhoog zichtbaar vooraleer de index bij de grens van 13.000 aan is gekomen, die geldt als de belangrijkste weerstand voor dit jaar. Een rally richting deze grens kan goed plaatsvinden zonder dat daarbij de bear markt voorbij is.

DAX Index op weekbasis (fig. 3)

Ook in Duitsland heeft de weekgrafiek een mooie opwaartse candle opgeleverd, die het patroon meer en meer tot een correctiepatroontje maakt. Maar hier is de opgaande trend wel doorbroken! De rally van afgelopen week kan dus een pullback gaan blijken te zijn. De indicatoren onderin de figuur divergeren allemaal negatief, dus die ondersteunen dit idee. Het lijkt er op, dat de DAX Index nog niet zijn hoogtepunt heeft bereikt in de rally die afgelopen najaar is begonnen, maar dat de energie wel uit de rally is. Dat zou betekenen, dat een nieuwe top al snel weer door een volgende correctie wordt opgevolgd, een typisch verschijnsel, dat in de technische analyse bekend staat als “topvorming”.

De AEX Index op dagbasis (fig. 4)

Dat het hele beeld niet bepaald helder is, is te zien in de dag-grafiek van de AEX Index in figuur 4. Ook hier brak de index halverwege de week omlaag door de oplopende trendlijn om vervolgens op vrijdag toch weer boven die lijn te sluiten. Niet alleen wijst dit op een duidelijke verzwakking van de trend, maar in dit beeld is ook nog eens geen enkele aanleiding om te veronderstellen dat de trend weer hervat gaat worden. Want de daling van de afgelopen weken heeft geen duidelijk kenmerk. Er is geen patroon te ontwaren. En dus moet men veronderstellen dat het patroon slechts de eerste fase heeft doorgemaakt. Daarin past een klein opwaarts herstel, waarna een volgende neer-waartse correctie volgt, maar voor hetzelfde geld is hier een volgende rally in de maak, maar dan als onderdeel van een toppatroon. Dit beeld waarschuwt, wees niet te optimistisch!

De 10-jaars rente in € en $ (fig. 5)

De obligatiemarkten hebben een ronduit slechte maand achter de rug. In Europa is de rente zelfs weer tot een volgend hoger niveau gestegen, in de VS steeg de rente ook maar werd alleen de oude top bereikt. Maar wanneer men het beeld nader bestudeert moet men eigenlijk best optimistisch zijn. Want in beide gevallen lijkt het erop, dat de rentestijging voorlopig weer ten einde loopt. In beide gevallen zijn belangrijke steun- (of zo u wil weerstand)punten bereikt. Natuurlijk is een versnelling altijd mogelijk, maar daar moet dan wel een aanleiding voor zijn en die is er momenteel niet. Inflatiecijfers zijn net allemaal bekend geworden, die zijn tegengevallen, maar ze zijn ook niet direct een aanleiding voor paniek. Centrale Banken komen pas over een dag of tien met het volgende rentebesluit en vrijwel elke analist is het er al over eens dat hier opnieuw een verhoging van de korte rente gaat volgen. En bedrijfscijfers zijn er komende maand hoegenaamd niet. Dat betekent dat het economische nieuws (werkgelegenheid consumenten- en producenten-vertrouwen, nieuwe orders etc.) de belangrijkste basis voor verrassingen vormen en die zijn doorgaans niet heel erg veranderlijk. Kortom, uit de macro-economische hoek is weinig nieuws te verwachten dat tot dramatische rentestijgingen kan gaan leiden. En daarmee is het meest logische scenario voor de komende maand een geleidelijk weer dalende lange rente. Of daar dan vervolgens een trendverandering uit tevoorschijn gaat komen (een structureel dalende rente) wagen wij te betwijfelen, maar rust zal dit wel brengen. Overigens is de zwarte zwaan in dit verhaal de discussie rond het schuldenplafond van de Amerikaanse overheid. Die discussie moet in de komende weken tot een oplossing worden gebracht om te voorkomen dat de Amerikaanse overheid op slot gaat. En dat belooft nog wel enig politiek vuurwerk. Een en ander ondersteunt wel de verwachting dat de Nasdaq 100 Index weer even wat kan oplopen, ten koste van meer traditionele sectoren zoals de bankensector.

Conclusie

Markten hebben een correctie van een paar weken achter de rug. Veel ruimte aan de bovenkant is er niet, maar een korte termijn rally, die zelfs in sommige specifieke indices tot nog hogere koersen kan leiden is komende weken goed denkbaar. Het momentum is uit de rally aan het wegsijpelen, maar een topproces neemt nu eenmaal tijd in beslag en het lijkt daarbij, dat de definitieve top nog lang niet overal gezet is. Het alternatief is een duidelijke versnelling omlaag, onder aanvoering van een versnelling van de rentestijging. Dat is het beroerde scenario omdat markten dan in paniek kunnen raken.

De US$ en de € op weekbasis (fig. 6)

De $ is afgelopen maand geleidelijk opgelopen. Maar dat gebeurde na een krachtige snelle dalende trend, die en passant ook enkele belangrijke steunlijnen doorbrak, zonder noemenswaardige pauzes. Uiteindelijk was een lange termijn dalende trendlijn, die op dat ogenblik rond 0,92 lag, de steun die de trend even deed keren. Er volgde een terugkeer naar de erboven liggende oplopende trendlijn, die zelfs niet eens is aangeraakt. Afgelopen week draaide de koers weer naar omlaag. Zolang de genoemde dalende trendlijn, die nu rond 0,91 steun biedt, niet gebroken is, kan slechts van een min of meer zijwaartse 

adempauze gesproken worden. Pas onder 0,91 moeten $-beleggers zich echt zorgen gaan maken. Wij gaan ervan uit, dat deze steun uiteindelijk gebroken gaat worden en dat de $ daarna richting de lange termijn steun rond 0,84 zal zakken, maar hoe snel dit gaat gebeuren is nog onduidelijk. Misschien helpt de aanstaande discussie rond het schuldenplafond van de Amerikaanse overheid de gang omlaag te versnellen.

Brentolie in US$ per vat (fig. 7)

Echte rust is te vinden in de oliemarkten. Daar bewegen koersen al enkele weken in zijwaartse richting. Maar dit type bewegingen zijn vooral correcties op de richting van de langere termijn, die in dit geval omlaag is. Een daling van de olieprijzen in de komende weken is daarmee het meest logische scenario. Maar correctiefases hebben de vervelende gewoonte om slechts statistisch een richting te beloven. En daarmee moet er vooral geduld betracht worden. Wij gaan uit van verder dalende olieprijzen, maar de uitbraak omlaag is pas het definitieve bewijs. Tot die tijd is het patroon waarbinnen de Brentolie beweegt wel helder. US$78 is de ondergrens om in de gaten te houden, US$85 de bovengrens. 

Goud in US$ per troy ounce (fig. 8)

US$1,810 per troy ounce was de steun die gebroken moest worden om de stijgende trend ten grave te dragen en precies op dat punt ontwikkelde de goudprijs een bullish engulfing patroon, een omkeer patroon dat, als de koers maandag opwaarts opent, een nieuwe rally aankondigt. Onder in figuur 8 is de ontwikkeling van de goudprijs in € te zien. Hier is de ommekeer minder zichtbaar, maar hier is meer ruimte aan de onderkant. De oplopende trend is hier nog niet geraakt. Als de $-koers weer gaat dalen kan dit een versterking van de prijs van goud in $’s met zich brengen en een gelijktijdig verder verzwakkende goudprijs in €. De correctie zou dan nog niet voorbij hoeven te zijn. Wij blijven in elk geval optimistisch.

Beleggen en de Today’s Vladeracken-methodiek

De stijgende rente heeft zijn uitwerking op de resultaten in de portefeuilles van onze klanten niet gemist. Waar men ook in obligaties belegd is (defensieve en neutrale portefeuilles) was het resultaat negatief met gemiddeld gesproken een achteruitgang van ongeveer 1% ten opzichte van eind januari. Waar de portefeuilles in aandelen en contanten zijn belegd is over de hele linie vooruitgang geboekt, ondanks een licht gedaalde AEX Index. Met name onze gezonde blootstelling aan banken heeft bijgedragen aan een goed resultaat, nu voor de tweede maand op rij dit jaar. Maar wij blijven voorzichtig en houden nog altijd veel liquiditeiten in de portefeuilles, simpelweg omdat er op dit moment teveel ongerijmdheden zitten in de financiële markten. Een stijgende rente en tegelijkertijd stijgende aandelenkoersen kan wel, maar dan alleen als het overal goed gaat en de rente stijgt met het oog op een economie die in de latere fase van een economische opleving zit en dat is nu niet het geval.

De volgende uitgave van de Technische Belegger verschijnt op maandag 3 april 2023.

Disclaimer

De auteur is medeverantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van Today’s Group BV, een vermogensbeheerder met vergunning van de AFM. Dit stuk is geen beleggingsadvies. Wie conform bovenstaande ideeën belegt of wenst te beleggen doet dat voor eigen rekening en risico. In dit kader wijzen de auteur en Today’s Group BV alle verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit stuk van de hand. De besproken effecten en strategieën vertegenwoordigen een hoog risico.