De Technische Belegger

Nieuwsbrief voor de actieve belegger

Jaargang 29 Nummer 5, datum 1 mei 2023

Deze publicatie is op persoonlijke titel en puur Technische Analyse en kan mogelijkerwijs niet de mening van het bedrijf (Today’s Group) vertegenwoordigen, maar is de persoonlijke mening van Gijsbrecht van Dommelen, 1 mei 2023

Het grote dilemma van dit moment is het schisma waarmee Centrale Banken in het Westen consumenten, ondernemers en beleggers hebben geconfronteerd. Centrale Banken wensten een einde aan de cyclus van goedkoop geld te maken met als argument, dat ten koste van alles inflatie moest en moet worden bestreden. Het gevolg is het flink duurder worden van geld (doordat de rente op de kapitaalmarkten flink is gestegen). De logica dicteert dat de toekomstige waarde van goederen daalt als je geld duurder maakt. Als de rente stijgt, dan zullen investeerders een hogere opbrengst eisen alvorens hun geld te investeren. Degene die het geld nodig heeft zal dus zijn prijs moeten laten zakken. Ergo, door de rente te verhogen wordt de economische activiteit afgezwakt en zullen prijzen weer zakken.

Het dilemma dat hierin is opgesloten, is dat daarmee dus een recessie wordt afgedwongen. Politiek gezien, is het wenselijk, dat inflatie daalt en moet een economie daarom worden afgezwakt. Maar een recessie is voor de politiek juist heel onwenselijk. Dat kost stemmen. En dus vragen bestuurders om een “zachte landing”. Een economische vertraging zonder serieuze problemen.

De praktijk leert echter, dat dit soort ontwikkelingen veel minder stuurbaar zijn dan Centrale Bankiers en politici denken en willen. Zo is zowel in Europa als in de VS de groei van de kredietverlening door banken aan consumenten en ondernemingen dit jaar vrijwel volledig stilgevallen. En krediet is de smeerolie van economische groei. Daarnaast wijzen economische cijfers er meer en meer op, dat de consument in Europa en in de VS de hand op de knip aan het zetten is. Zo is de verkoop van nieuwe mobiele telefoons flink teruggevallen hetgeen zich weer vertaalt in een afnemende vraag naar chips. Natuurlijk kan de herbewapening van het Westen als gevolg van de fors toegenomen agressie vanuit Rusland dit soort problemen opvangen. Maar het op gang brengen van productieverhogingen aan de wapen- munitiekant vergt tijd, terwijl de terugval in andere sectoren al een feit is.

Meer en meer signalen wijzen erop, dat met name de economie in de VS afstevent op een recessie waarbij de kans dat deze recessie mild zal blijven ook steeds kleiner wordt. En als de VS ziek wordt, dan zullen Europa en Azië minstens een verkoudheid oplopen.

Voor beleggers komt hier nog een ander probleem bij. Bedrijfscijfers over het eerste kwartaal van 2023 zijn tot nog toe over een breed front meegevallen. Veel gepubliceerde cijfers zijn (veel) beter dan analisten in consensus hadden verwacht. Maar overal valt ook te beluisteren, dat de instroom van nieuwe orders duidelijk afneemt. Bedrijven zijn zelf ook voorzichtig. En dat is logisch, als zich inderdaad een recessie ontwikkelt in de tweede helft van dit jaar, dan zullen bedrijfscijfers over het 3^de en 4^de kwartaal van 2023 over een breed front terugvallen. Nu al is te zien, dat grote ondernemingen hun investeringsplannen terugbrengen in afwachting van wat mogelijk komen gaat (hetgeen de terugvallende kredietvraag bevestigt). Dat alleen al is een “self-fulfilling profecy”.

Als dan die recessie zich inderdaad voor gaat doen, dan, zo redeneren beleggers, zullen Centrale Banken niet anders kunnen dan de rente weer gaan verlagen. Zie daar het schisma. Als de economie niet in een recessie raakt zal de rente verder oplopen en dat is slecht voor aandelen, als de economie wel een recessie ingaat kan de rente weliswaar weer gaan dalen maar komen winsten ook onder druk en zullen aandelenkoersen per saldo dus gaan dalen. En daarom stijgen koersen op het ogenblik…….?!

De Nasdaq Index op dagbasis (fig. 1)

In figuur 1 hebben wij een daggrafiek geplaatst van de Nasdaq 100 Index. Die liet in de voorbije week een uitbraak omhoog zien, uit een correctiepatroon dat het grootste deel van de maand april in beslag genomen heeft. Deze index is gebaat bij een dalende rente. Hoe lager de rente, des te meer groei- en technologieaandelen waard zijn, want deze aandelen worden gewaardeerd op basis van de toekomstige verwachte kasstroom. Die is vandaag meer waard naar mate de rente waarmee die kasstroom naar vandaag verdisconteerd wordt lager is. Maar deze index is voorlopig slechts bezig met een herstel in een per saldo dalende lange termijn trend. Het herstel is nog niet eens bij de 50%-Fibonacci retracementlijn aangekomen, die op 13.650 ligt. Zelfs een herstel richting 14.400 verandert niets aan het beeld dat de rally van dit voorjaar niets anders is dan een “bear market rally”. Op korte termijn verwachten wij op grond van deze grafiek nog een verder herstel. Een stijging van ca 3% is heel goed mogelijk. Maar op iets langere termijn is het beeld één grote waarschuwing.

Dow Jones Industrials Index op dagbasis (fig. 2)

Ook de grootste Amerikaanse index, de Dow Jones Industrial Average, heeft een goede week achter de rug. Hier werd zelfs de lange termijn dalende trendlijn gebroken. Dat betekent een koopsignaal. De goede cijfers van Microsoft waren hier ongetwijfeld debet aan. En ook in dit geval is een verder herstel op de korte termijn het meest waarschijnlijke scenario. Deze index kan zonder veel problemen richting 36.000 oplopen komende weken. Het langere termijn beeld is minder helder, omdat de doorbraak plaatsvond na een slechts kortstondige adempauze onder de dalende trendlijn. Het afwachten is hier wat er gebeurt nadat die weerstand van 36.000 is bereikt en de markt een volgende reactie in gaat. Bovendien is het goede seizoen voor aandelen bijna voorbij. Het aloude adagio luidt immers: “Sell in May and go away, but don’t forget to come back after September”!

DAX Index op weekbasis (fig. 3)

Dat men voorzichtig moet blijven is goed te zien in Europa. In figuur 3 ziet u een weekgrafiek van de DAX Index, de index van de grootste beursgenoteerde bedrijven in Duitsland. Ook daar was april een mooi maand, maar van een uitbraak is hier geen sprake. De trend is zelfs flink verzwakt in de afgelopen weken. Indicatoren divergeren negatief (een fenomeen dat ook in de VS veel te zien is) en zijn ook nog eens overbought. De DAX Index schreeuwt eigenlijk om een reactie, die de oplopende trendlijn (de blauwe stijgende lijn rechts in de grafiek) zal breken. Een daling tot in de buurt van de onderste groene trendlijn, die nu rond 14.700 ligt, is wel het minste dat verwacht mag worden en dat is toch snel een daling van ca 5%. Maar als de VS werkelijk in een recessie terechtkomen, dan kan de schade veel groter worden.

De AEX Index op dagbasis (fig. 4)

Terug naar een daggrafiek, nu die van de AEX Index. Ook hier is sprake van een kortstondig herstel, dat nog aan de gang is, maar ook hier is van een doorbraak geen sprake. Tussen de twee rode lijnen rechtsboven in de grafiek is de richting volstrekt onduidelijk. Voor een echte verbetering van het beeld moet de AEX Index tot boven 770 uitstijgen. En de kans dat dit gebeurt, in het dividendseizoen (de AEX Index wordt niet gecorrigeerd voor dividenden en komende maand gaat er zo’n slordige 2% à 3% aan dividend van de index af) en de indicatoren onderin de grafiek bieden ook weinig hoop op een spoedige doorbraak omhoog. 742 aan de onderkant en 770 aan de bovenkant zijn de grenzen om in de gaten te houden.

Conclusie en waarschuwing

Het algeheel beeld is voor de diverse aandelenmarkten op zijn best diffuus te noemen. Er zijn uitbraken te zien, vooral in de VS en in Japan, maar daar is de ruimte niet erg groot, terwijl in andere markten uitbraken nog op zich laten wachten. Dat past in het beeld, dat markten nog worstelen met het uiteindelijke scenario, een recessie of juist geen recessie in de tweede helft van dit jaar. Macro-economisch gezien is een recessie waarschijnlijk niet meer te voorkomen, juist omdat de kredietvraag in het westen te sterk is teruggevallen en nog altijd niet tekenen van herstel vertoont. Dat pleit er voor, dat de rente in de komende maanden weer ten goede zal keren en dat is weer goed voor de groei-aandelen op de beurs. Als die het pleit winnen, dan is een uitbraak omhoog bij die indices, die sterk gedomineerd worden door groei-aandelen (zoals de AEX Index) goed denkbaar. Maar wanneer het meer cyclische deel van de beurs met een stevige recessie te maken krijgt, dan zullen bedrijfswinsten sterk terugvallen en kunnen beurzen te maken krijgen met een flinke terugval. Wij verwachten dat het recessie-scenario de overhand gaat krijgen. Voeg dat bij het feit, dat er al een aardige rally achter de rug is en dat het seizoen voor aandelen in de maand mei vaak zwak wordt en onze conclusie moge helder zijn, “Sell in May and go away”, de aandelenmarkten zijn niet de plek waar de belegger momenteel zijn of haar heil moet zoeken.

De ontwikkeling op de obligatiemarkten wordt dus cruciaal in de komende weken. En daarom hebben wij dit keer twee rentegrafieken opgenomen, een lange termijn weekgrafiek (figuur 5a) en een wat kortere termijn weekgrafiek (figuur 5b). Het gaat hier in beide gevallen om een koersgrafiek van 10-jarige obligaties in Europa (de Bund Future index) en in de VS (10-jaars Treasury Index). Als de koersen in beide grafieken dalen stijgt de rente, als de koersen stijgen, dan daalt de rente. Op de lange termijn grafiek is te zien dat de rente al behoorlijk is gestegen. Beide indices zijn terug op niveaus die wij 10 jaar of langer geleden voor het laatst gezien hebben. Maar dat is oud nieuws.

De 10-jaars rente in € en $ (fig. 5a & 5b)

Figuur 5a   10-jaars rente in € en $, weekgrafiek

Figuur 5b   10-jaars rente in € en $, weekgrafiek

De vraag is nu of er al sprake is van een proces van bodemvorming. Of moeten we verwachten dat de correctie, die nu aan de gang is, uiteindelijk gevolgd zal worden door een verdere koersdaling? In figuur 5b is die fase van correctie uitvergroot en hier is te zien, dat er sprake lijkt van een proces van bodemvorming. Wij gaan er dan ook vanuit, dat de rente op het punt staat om te gaan dalen en wel zodanig, dat zich een correctie gaat voordoen op de gehele dalende trend die begin 2022 is begonnen. En dat pleit voor het recessiescenario dit najaar, maar wel daarna gevolgd door een economische groeifase waarin het algehele rentepeil per saldo nog lange tijd op een hoger niveau zal komen te liggen dan wij in de voorbije decennia gezien hebben. Het kopen van kortlopende obligaties, of heel langlopende obligaties met een goede kwaliteit, lijkt daarom wel opportuun, mits (en dat geldt met name voor de laatste categorie) u later dit jaar ook bereid bent om uw winst op die obligaties te pakken.

De US$ en de € op weekbasis (fig. 6)

Het beeld van de $ voedt deze gedachte. De $-koers bevindt zich al een paar weken vlak boven een belangrijke steun (0,91) en wil maar niet opveren, al was het maar voor een zijwaartse correctie. Een dalende rente in de VS als gevolg van een recessie, verzwakt de $. Maar als de problemen in de VS ook nog eens groter worden dan in Europa, dan kan de rente in Europa stabiliseren, waar die in de VS verder gaat dalen en dat werkt een verzwakking de $ verder in de hand. Het technische beeld in figuur 6 is echter niet duidelijk. Beide scenario’s worden op dit moment door de grafieken ondersteund. Want een herstel van de $ vanaf het huidige niveau is heel goed denkbaar in dit plaatje, net zo goed als een voortzetting van de dalende trend. Het enige dat momenteel met zekerheid gezegd kan worden is, dat een doorbraak omlaag tot onder de steunzone van 0,89 – 0,91 betekent, dat de markt kiest voor het recessiescenario. En dus moeten beleggers ook hier opnieuw geduld betrachten en wachten tot de markt haar voorkeursscenario gekozen heeft. Waarom zou u de eerste willen zijn, met het risico, dat u verkeerd gokt?

Brentolie in US$ per vat (fig. 7)

Het weer opkomende recessiescenario deed de olieprijzen geen goed afgelopen week. Aan het kortstondige herstel werd wederom een einde gemaakt en wel nog voordat er sprake was van een uitbraak omhoog. Zowel voor Brentolie als voor de OPEC Olie Index tekent zich een beeld af, waaruit later dit jaar nog best een uitbraak omhoog kan gaan plaatsvinden, maar niet op korte termijn. In tegendeel, onze aloude verwachting, als zou Brentolie eerst nog US$61 per vat aantikken, voordat zich weer een nieuwe opgaande trend kan aandienen, is nog springlevend, zij het dat de grens die wij voor ogen hebben als koersdoel heel langzaam oploopt en nu dus op US$ 62 per vat ligt.

Goud in US$ per troy ounce (fig. 8)

En dat brengt ons bij de laatste grafiek van deze editie van de Technische Belegger, de grafiek van het goud. Hier is een correctie aan de gang, die nu elk moment kan worden beëindigd. Maar net als in alle voorgaande analyses van deze editie is het ook hier nog onduidelijk, welk scenario de voorkeur geniet.

Immers, deze correctie vindt plaats vlak onder de all-time high in goud, zowel in € als in $. Zoals de correcties zich nu ontwikkelen in de twee weergegeven grafieken, moet een verder vervolg omhoog verwacht worden. Na een sprong, geldt een langer durende maar mildere teruggang als een continuatiepatroon. Het is een correctiepatroon dat slechts een adempauze is om krachten op te bouwen voor de volgende sprong. De nabijheid van de oude toppen maakt echter dat men geduld moet hebben. Want een milde correctie kan altijd nog omslaan in een topformatie. Dus opnieuw, ondanks onze verwachting dat de goudprijzen dit jaar nog verder zullen oplopen, heb geduld!

De volgende uitgave van de Technische Belegger verschijnt op maandag 5 juni 2023.

Disclaimer

De auteur is medeverantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van Today’s Group BV, een vermogensbeheerder met vergunning van de AFM. Dit stuk is geen beleggingsadvies. Wie conform bovenstaande ideeën belegt of wenst te beleggen doet dat voor eigen rekening en risico. In dit kader wijzen de auteur en Today’s Group BV alle verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit stuk van de hand. De besproken effecten en strategieën vertegenwoordigen een hoog risico.