De Technische Belegger, Nieuwsbrief voor de Actieve Belegger
Jaargang 29, NR 7, 3 juli 2023
Deze publicatie is op persoonlijke titel en kan mogelijkerwijs niet de mening van het bedrijf (Today’s Group) vertegenwoordigen het is de persoonlijke mening van Gijsbrecht van Dommelen.
Het grote nieuws afgelopen vrijdag was natuurlijk het feit dat overal beurskoersen nieuwe toppen bereikten (althans voor dit jaar). Veel minder aandacht kregen enkele grote chemiebedrijven (zoals DSM Firmenich), die achter elkaar met stevige winstwaarschuwingen kwamen. Deze waarschuwingen zijn nog niet in de staalindustrie te zien geweest, dus er is nog hoop. Maar dit zijn wel de twee sectoren waar doorgaans als eerste te zien is, dat een recessie een feit is geworden. En dat kan ook niet anders, want al maandenlang krimpt de kredietverstrekking van banken aan het bedrijfsleven en consumenten. Er wordt al langere tijd drastisch minder geleend. Dat betekent vooral, dat het bedrijfsleven haar investeringen flink aan het terugbrengen is en dat de consument in grote delen van de wereld geen nieuwe hypotheken opneemt. Dit laatste is goed te zien in de onroerend goed markten wereldwijd. Prijzen voor commercieel onroerend goed en voor woningen zakken inmiddels flink. Logisch natuurlijk, want de kostprijs van het kopen van onroerend goed (en het maakt hier niet uit of het om woningen gaat of om commercieel onroerend goed) is flink toegenomen in het voorbije jaar. De rente is immers flink gestegen. En die rentestijging is nog niet voorbij. Telkens weer blijkt dat markten nog te optimistisch zijn geweest over de vraag wanneer de Centrale Banken in Europa en de VS zullen stoppen met het verhogen van de korte rentetarieven.
De spelbreker hierin is de arbeidsmarkt in het Westen. Grote bedrijfsinvesteringen nemen weliswaar af en ook in de bouw is een duidelijke krimp te zien, maar in veel dienstensectoren is de vraag naar personeel nog altijd hoog. En zolang mensen nog gemakkelijk een baan blijven vinden, kunnen consumentenbestedingen de economische groei blijven schragen. Het probleem hierin is dat deze sterke arbeidsmarkt de inflatie hoog houdt en dus centrale bankiers ertoe brengt om de rente langer hoog te houden of zelfs nog verder te verhogen dan men al eerder had aangekondigd.
Iets zal hier op enig moment gaan schuiven. Nu al is te zien dat ook de consument voorzichtiger wordt. Hij reist nog wel, gaat ook nog redelijk massaal op vakantie, maar geld uitgeven aan apparatuur en verbouwingen is er momenteel niet bij en ook de vraag naar nieuwe auto’s is in het Westen niet om over naar huis te schrijven. En het aantal openstaande vacatures daalt inmiddels. Er worden nog steeds mensen aangenomen, maar de creatie van nieuwe banen begint te haperen.
Een maand geleden schreven wij al dat de breedte van de markt zoek is. De Amsterdams MidKap Index is dit jaar met 3,6% gedaald (!), terwijl de AEX Index juist 12% is gestegen. Overal is te zien dat koersen van indices stijgen, maar vooral omdat de koersen van slechts een beperkt aantal grotere ondernemingen almaar stijgen terwijl het merendeel van de aandelen wereldwijd helemaal niet stijgt of zelfs al maanden lang daalt.
De boodschap van deze editie van de Technische Belegger is dan ook: verkoop aandelen, ga op vakantie en geniet daarvan. De aandelenmarkten staan aan de vooravond van een roerige periode, waarbij de kans dat zich scherpe negatieve reacties gaan voordoen afgelopen maand verder is toegenomen.
S&P 500 Index op weekbasis (fig. 1)
Opnieuw een mooie maand voor de S&P 500 Index, dat kan zeker gezegd worden als men naar figuur 1 kijkt. Maar de maand verliep minder rustig dan een maand geleden. Halverwege nam de volatiliteit op de beurzen wereldwijd flink toe. Uiteindelijk werd de daling in de VS afgelopen vrijdag zelfs weer ongedaan gemaakt met een toch weer hogere slotkoers. Maar figuur 1 vertelt ook iets anders. De trend begint uitgeput te raken. Indicatoren zijn overbought en er is sprake van negatieve divergentie. Die kan ongedaan gemaakt worden, maar dan is een verdere versnelling van de opwaartse trend nodig en de kans daarop achten wij buitengewoon klein. Nog sterker, het beeld sinds de piek van december 2021 bevestigt slechts, dat de huidige rally niets anders is, dan een bear markt rally. Wij hebben rechts in het beeld een rode oplopende trendlijn getekend. Die is dit voorjaar in neerwaartse richting gebroken. Sindsdien beweegt de koers onder die lijn omhoog, maar dat is dan dus niet anders dan een terugkeer naar die trendlijn. De klassieke verwachting is dat zich hier een normale pullback aftekent, die uiteindelijk zal leiden tot een versnelde daling, waarbij de bodem van 3.510 punten getest gaat worden en naar alle waarschijnlijkheid zelfs al was het maar kortstondig gebroken zal worden. Toegegeven, de weerstandszone, die tussen 4.300 en 4.325 ligt, is in de voorbije maand gebroken. Deze zone is daarmee nu een steunzone geworden. Beleggers kunnen die grens als stoploss aanhouden. Maar wees op uw hoede. Als die grens het niet houdt, dan kan het daarna erg snel gaan. Hoe het ook zij, dit is niet het moment om uw aandelenbelangen uit te breiden, in tegendeel.
Nasdaq 100 Index op weekbasis (fig. 2)
In figuur 2 ziet u de sterkste index van dit moment (van de indices die wij u tonen), de Nasdaq 100 Index. Het lijkt nog slechts een kwestie van dagen voordat de weerstand op 15.200 punten doorbroken gaat worden. Maar veel ruimte is er niet daarboven, de volgende weerstand ligt al op 15.750. deze valt samen met de top uit 2021, die gezet werd vlak voordat de index uiteindelijk een belangrijke definitieve top neerzette waarna een daling volgde van meer dan 35%. Onderin de figuur is te zien dat de indicatoren al enige tijd in “overbought”-territorium verkeren. De rally mist kracht om in een keer door deze weerstand heen te breken. Wat figuur 2 vooral aangeeft is het feit dat het hoog tijd wordt voor een correctie van de oplopende trend die eind 2022 is ingezet. Zo’n correctie hoeft niet voor grote problemen te zorgen, maar als ons vermoeden bewaarheid wordt, dat wij hier nog altijd te maken hebben met een bear market rally, dan zal het niet bij een eenvoudige correctie blijven!
DAX Index op weekbasis (fig. 3)
Veel minder positief is het beeld in figuur 3. Hier ziet u de weekgrafiek van de Duitse DAX Index. Afgelopen week steeg ook deze index, maar niet tot nieuwe hoogten. Het lijkt er zelfs op, dat hier al een correctie van een grotere orde is begonnen, precies onder de “all-time-high” van eind 2021. Een week geleden ontstond de eerste haarscheur, waarbij en passant ook nog de oplopende trend gebroken werd. Het cijferseizoen begint in de komende twee weken en met name een index als de DAX, waarin veel grote industriële ondernemingen zijn opgenomen, kan hier last van hebben als andere ondernemingen uit de basisindustrie met winstwaarschuwingen gaan komen in navolging van de hierboven al genoemde chemiebedrijven. Hoe het ook zij, ook de DAX Index is toe aan een correctie van een grotere omvang. Een terugkeer naar de steun op 14.710 is waarschijnlijk het minste dat beleggers mogen verwachten, maar ook hier schuilt het gevaar van een tweede poot omlaag in de bearmarkt die in 2021 is begonnen. En dan is het doel de bodem op 11.985!
AEX Index op dagbasis (fig. 4)
Dat brengt ons bij de korte termijn in Nederland. De daggrafiek van de AEX Index (figuur 4) toont een index die worstelt met de lange termijn dalende trendlijn, die bovenin de figuur in zwart is te zien. In de maand mei was deze lijn tot driemaal toe een te zware horde. Vervolgens werd de grens toch doorbroken om binnen een paar dagen alweer terug onder diezelfde grens te zakken. Maar eind juni kon de AEX Index toch weer omhoog door diezelfde lijn breken met een nieuwe korte termijn top op 773,94 als eindresultaat. Goed is deze worsteling niet. Het toont vooral aan dat de markt het in feite niet goed weet. Ondertussen tekent zich in de figuur een nieuwe trendlijn af, die iets oploopt en nu als de volgende weerstandslijn geldt. Op 16 februari 2023 tikte de AEX Index een voorlopig hoogtepunt aan van 777,58. Dat punt zijn wij nog niet voorbij. De top van vrijdag is dus nog altijd geen reden tot optimisme!
10-jaars rente in € en $ (fig. 5)
In een normale markt, bewegen obligaties en aandelen tegengesteld aan elkaar. Als de rente daalt, dan stijgen aandelenkoersen en als de rente stijgt, dan dalen aandelenkoersen. Uiteraard staat dat los van de winstontwikkeling van bedrijven. Die kan voor hogere aandelenkoersen zorgen ondanks een stijgende rente. Maar bedrijfswinsten nemen helemaal niet toe, dat geldt slechts voor een klein aantal relatief grote tech-ondernemingen. En dus zou een stijgende rente moeten zorgen voor dalende aandelenkoersen. Dit soort relaties hoeft niet een op een te gelden in de tijd gemeten. Er kunnen vertragingen zijn waarbij de obligatiemarkt eerst beweegt en de aandelenmarkt pas later volgt en vice versa.
In figuur vijf hebben wij wederom de u bekende twee koersgrafieken getekend van de Bund future (10-jaars Duitse staatsobligatie index) en de Amerikaanse tegenhanger van de Bund, de CBOT 10 Year Treasury index. Beide indices zijn afgelopen maand gedaald. Gelukkig is in beide gevallen de daling beperkt gebleven tot een bandbreedte waarin zij allebei al maanden lang heen en weer bewegen. Het probleem is echter dat het kanaal, dat zich langzaam maar zeker gevormd heeft, eigenlijk negatieve implicaties heeft. Beide zijn in feite continuatiepatronen. Dat betekent, dat uiteindelijk de voorliggende trend hervat zal worden. En die is omlaag gericht. Op grond van dit beeld zou een analist kunnen stellen, dat de recessie per saldo mild zal uitpakken, dat vervolgens de economische groei weer zal aantrekken en dat daarmee Centrale Banken de renteverhogingen nog veel verder zullen moeten gaan doorvoeren. En dat leidt dan uiteindelijk tot nog weer grotere problemen op financiële markten. Grafiek 5 zegt vooral, dat het tijd wordt om heel erg voorzichtig te worden. Want beide scenario’s zijn voor de korte termijn niet goed!
US$ en de € op weekbasis (fig. 6)
De rentestijging in de VS was groter dan in Europa en de FED heeft zich bij de laatste rentebeslissing opnieuw van de agressieve kant laten zien. De markt reageerde met het naar boven toe bijstellen van haar renteverwachtingen. En dat is gunstig voor de $ zou men moeten stellen. Immers, hoe hoger de rente in de VS, des te aantrekkelijker wordt de $. Maar niets is minder waar, de $ is juist per saldo gedaald in de maand juni. Zozeer zelfs, dat voor de derde keer op rij de steunzonde van 0,98 – 0,91 werd geraakt. De kans dat de $ uiteindelijk door deze steun heen zal zakken neemt hierdoor weer toe. Nog is het te vroeg voor een verkoopsignaal, maar figuur 6 toont voor $-beleggers geen goed beeld. Het enige positieve uit deze figuur, is het feit dat de indicatoren onder in de figuur erg “oversold” ogen en dat men zelfs van enige positieve divergentie zou kunnen spreken. Een hernieuwde rally is dus goed denkbaar. Een maand geleden schreven wij: “Tussen 0,90 en 0,967 is sprake van een soort niemandsland. De $ kan uiteindelijk naar twee kanten uitbreken, maar de kans is groot, dat dit pas over enkele maanden het geval zal zijn. En tot die tijd is het beste dat van de technische positie van de $ gezegd kan worden, dat die zich in een fase van consolidatie bevindt ten opzichte van de €.” Die periode is nog niet voorbij!
Brentolie in US$ per vat (fig. 7)
In figuur 7 ziet u bovenin de figuur de koersontwikkeling van een vat Brentolie in $’s. Ook in de voorbije maand is dit beeld niet veranderd. De koers van een vat Brentolie is zelfs in juni nauwelijks van zijn plaats geweest. De kans dat de koers komende maand nog een stapje omlaag zal zetten is daardoor flink toegenomen. Maar dat zal dan nog steeds een beweging zijn, binnen het al langer bestaande wedge-patroon. Het kenmerk van een wedge-patroon is dat de beide zijden van het patroon elkaar op enig moment en per definitie zullen kruisen. Een uitbraak uit het patroon is dus een kwestie van tijd. Vorige maand schreven wij al, dat als de uitbraak voorbij circa 60% van de lengte van de figuur (in tijd gemeten) plaatsvindt, de kans dan groot is, dat het patroon onderdeel is van een veel grotere andere fase. In dit geval zou dat betekenen, dat de fase van consolidatie, die al sinds begin 2022 aan de gang is, nog veel langer gaat duren. Overigens kan de prijs van een vat olie dan wel weer behoorlijk oplopen, want de “trading range” verwijdt zich dan naar US$ 62 aan de onderzijde en US$ 100 à US$115 aan de bovenzijde. Maar de korte termijn belooft eerst nog een verdere daling richting genoemde steun op US$62 voor een vat Brentolie. De grafiek onder in de figuur, waar u de OPEC-olie Index ziet, bevestigt deze verwachting.
Ook hier is een daling richting US$65 goed denkbaar en ook hier kan daarna een nieuwe rally ontstaan die dan niets meer is dan een herstel in een langer termijn zijwaartse correctie met alleen maar een bredere marge dan die wij in de voorbije maanden gezien hebben.
Wij blijven daarom vasthouden aan onze verwachting, dat Brentolie eerst nog US$62 per vat zal aantikken, voordat zich weer een nieuwe opgaande beweging kan aandienen.
Goud in US$ per troy ounce (fig. 8)
Dat er een correctie aan de gang is op de goudmarkt behoeft weinig toelichting als men naar figuur 8 kijkt. Maar wel van belang is het feit dat in €-gemeten, de oplopende trend nu is bereikt maar niet is doorbroken en dat afgelopen week zowel in € als in $ een candle
is ontstaan, die, bij een hogere opening aanstaande maandag, het einde van deze correctie aankondigt. Tot nog toe verloopt de correctie volgens het klassieke patroon van correcties, rustig, zonder paniek, maar wel in de staart iets versnellend. Het tempo van de daling is lager dan het tempo van de ervoor liggende stijging en cruciale steun niveaus zijn tot op heden keurig overeind gebleven. Daarmee is er weinig anders aan de hand dan een normale adempauze onder een belangrijke top, een die in $’s gemeten nu al voor de derde keer is bereikt.
Het fundamentele verhaal moge inmiddels genoegzaam bekend zijn. Centrale banken wereldwijd zijn weer netto kopers en met name in het Verre Oosten, Rusland en in het Midden Oosten worden voorraden duidelijk uitgebreid met het oog op een gewenste vermindering van de afhankelijkheid van de $ bij het aanhouden van deviezenreserves. Er is structureel meer vraag dan aanbod en dus is het niet meer dan logisch dat de koers van een troy ounce goud in een opgaande trend verkeert die slechts zo nu en dan door correcties wordt onderbroken.
De volgende uitgave van de Technische Belegger verschijnt op maandag 31 juli 2023.
Disclaimer
De auteur is (mede) verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van Today’s Group BV, een vermogensbeheerder met vergunning van de AFM. Today’s Group BV handelt (brokerage) en belegt en/of heeft belegd in de hier besproken effecten voor haar cliënten. Dit stuk is geen beleggingsadvies. Wie in de hier besproken effecten en conform de hier besproken methodiek belegt of wenst te beleggen doet dat voor eigen rekening en risico. In dit kader wijzen de auteur en Today’s Group BV alle verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit stuk van de hand. De besproken effecten vertegenwoordigen een hoog risico.